श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


राम रावण युद्ध - अभंग ९३२ ते ९३३

९३२

तेहतीस कोटी देव बांदवडी लंका बंदीखान । गडलंका बंदीखान बंदिमोचन रामचिंतन देव करिती ध्यान ।

अंत गती सीता सती चोरुनी नेली जाण । अठरा पद्मे वानर भार वीरचालिला दारुण राम चालिले आपण ॥१॥

राम चढत रथ क्षिती डौलत त्रैलोक्य कंपायमान । रथु घडघडी शेषु फडफडी कूर्म लपवी मान ।

वराह बुडी दाढा तडतडी समुद्रा घाली पलाण । मेरु कुळाचळ कांपती चळचळ राक्षसा निधान ॥धृ॥

हनुमान बळी फाळी आसाळी अखय पौळी उपटितु । ब्रह्मा ब्रह्मापाशी बांधोनी त्यासी आणी लंकेसी अनर्थु ।

रावणु यासी हाणें खर्गेसीं घाव हनुमंत हाणतु । घावो पोचटु कैसा पैलु जैसा रामेसी कैसा भीडसी तुं ॥२॥

पुंसी लावुनि आंगी हनुमान रागी दावो सवेगी तेणें केला ।

बिभिषणु ते वेळीं रावणाजवळीं बुद्धि सोज्वळीं भेदला ।

त्यासी हाणिनि लाथा दवडी सर्वथा शरण रघुनाथा तो आला ।

न जाणता रावण लंकादान पूर्व संकल्प रामें घातला ॥३॥

रामाची ख्याती वाणूं किती शिळा तरती सागर । स्वयें बुडती आणिका बुडविती तरोनि तारीती वानर ।

लंका पारी सुवेळा गीरी रामु भारी दुर्धर । दाहा छत्रे लंकेवरी रावण पाहे नर वानर ।

येकु बाण सोडी काढुनी वोढी दहा छत्रे पाडी रघुवीर ॥४॥

शिष्टाई करितां अंगदु धरितां मंडपु अवचिता आणिला ।

मंडपु शिरीं देखोनी दुरी राम भारी कोपला ।

लंका बिभीषणा दिधली जाणा तेथील अर्थु कांआणिला ।

स्वामीबळें उडतां बैसलां माथां मजहीं न कळतां पैं आला ।

तेणेची उडडाणें आनंदें तेणें सभेसी मंडप सांडिला ॥५॥

हुडहुडां तत्काळीं वानर महाबळी वीरा खंदवी करिती ।

दांडें गुंडे पर्वत खांडे बळी अतुर्बळी हाणती ।

खंड्डे त्रीशुळ कौती मुदगल हातीं भाले कपाळां रोविती ।

पुच्छी धरुनी वानरां भवंडिती गरगरां येरे निशाचरां उपटिती ॥६॥

सेली सांबाळधर कोतेकर आढा उंचव्हाणका तोमर ।

आळगाईत बाणाईत त्रिशुळ चक्र धनुर्धर ।

अश्व गजपती नरपती नावाणगे वीर थोर थोर ।

नरांतक सुरांतक रणकर्कश दुर्धर ।

काळांतक यमांतक विकटमुखें भ्यासुर ॥७॥

नळनीळागंद जाबुवंत सुग्रीव महावीर ।

तार तरळ गव गवाक्ष गंधमर्दन दुर्धर ।

हनुमान महावीर अजरामर सुखें नुदधी मुखदुस्तर ।

वृक्ष पर्वत हातींन मिळे जुप्तती चालिले करिती भुभूःकार ॥८॥

वीरां वानरां रणीं झोट धरणी मागें कोण्ही न सरती ।

निशाणा दणदण खडगें खणखण बाण सणसणां सुटती ।

उतीं शिरीं माथां घायें देतां टणके कैसे उठती ।

वृक्षें रथु मोडिती गज झोडिती वीर पाडिती पैं क्षिती ।

लंकेपुढा अशुद्ध भडभडा रणनदी वाहती ॥९॥

रावनसेना मोडिली जाणा कोपू दशानना पैं आला ।

ढोल टमक भेरी रण मोहरी घावो निशाणा घातला ।

निशाचर वीर आला आपार भारदुर्धर चालिला ।

दहा छतेरे शिरीं रावणावरी रामु सन्मुख लोटला ।

वानर बहरी सपरिवारी रामु कैसा दिखिला ॥१०॥

श्यामसुंदर अति मनोहर मूर्ति रेखिला अति निगुती ।

कुंडलें साकार टिळकू पिवळा रेखिला अति निगुती ।

कुंडलें साकार निराकार श्रवणें विकार लोपली ।

देखोनी वदन कोटी मदन लज्जा अनंगा ते होती ।

चंद्र क्षीण बापुडा उपमें थोडा पुर्ण इंदु रघुपती ॥११॥

ऐसा मुख्य मयंकनिष्कंलक आर्त चकोर सेविती ।

आबाहु भावो अजानुबाहो धनुष्य मिरवे त्या हाती ।

द्वैत दळण करी पुर्ण बाणु शोभा सदगती ।

विजुकासे विसरळी अस्तगती । चरणींतोडरु गर्जे घोर विवरी कांपती ॥१२॥

रामु रावण वरुषे बाण पवन पुर्ण खिळिला ।

बाणाचा वळसा फिरतो कैसा लोह धुळासे उठिला ।

शर पिसारा सुटला वारा रावणू अंबरा उडविला ।

वाहाटुळी पान भ्रमें जाण तेवीं दशानन भ्रमला ।

न लगतां घावो रावण पाहो युद्ध क्रोधु सांडिला ।

कुंभकर्ण बळी तियेवेळीं देउनी आरोळी उठिला ॥१३॥

महामोह धूर्ण कुंभकर्ण अर्धचंद्रे निवाटिला ।

निकुंबळागिरी आटकभारी हानु आग्रीं चालिला ।

इंद्रजित निकटे कोटी कपटे करी सपाटे येकला ।

बाळ ब्रह्माचारी निराहारी तेणें इंद्रजीत मारिला ।

तें देखोनि रावण कोपला पुर्ण राम गर्जोनि हांकिला ॥१४॥

रामनाम जल्प फेडी पाप करी निष्पाप नामें एकें ।

रामावेगळें जाण न विधे आन अनुसंधानें नेटकें ।

तंव गजी राम ध्वजीं राम रामरुप आसके ।

रामु नर रामु वानर रामु निशाचर निमींखे ।

पाहे लंकेकडे राम चहुंकडे मागें पुढें रामु देखें ।

धनुष्य बाणा रामपुर्ण आपण्या राम वोळखें ॥१५॥

ऐसें युद्ध देखे परम सुख रावण हरिखें कोंदला ।

छेदुनी दशमुख केला विश्वमुख राम सम्यकु तुष्टला ।

नैश्वरासाठीं स्वरुपीं भेटीं रामु कृपाळु होय भला ।

राजपद गेलें स्वपद दिधलें आत्माराम प्रगटला ।

एका जनार्दनीं आनंदु त्रिभुवनीं देह विदेह रामु जाहला ॥१६॥

९३३

राम रावण रणांगणीं । युद्धा मीनला नीज निर्वाणीं । येरयेरातें लक्षुणीं । स्वयें विधों पाहे ॥१॥

तंव गज ध्वजीं राम । रामाचि धनुष्यबाण । रामरुप आपण । आपणा देखें ॥२॥

रावणा पाडलें ठक । रामरुप कटक । पारिकें आणीक । तया न दिसें कांहीं ॥३॥

रामरुप नर । रामरुप वानर । वैरी निशाचर । रामरुप ॥४॥

रावण पाहे लंकेकडे । रामरुप लंकेचे हुडे । सबाह्म चहूकडे । राम दिसे ॥५॥

ऐसें निर्वाण युद्ध । विसरला द्वंद्वभेद । एका जनार्दनीं आनंद प्रगटला ॥६॥