श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


नाममहिमा - अभंग ११८१ ते १२००

११८१

नाम हें पावन नाम हें पावन । दुजा ठाव आन नाहीं येथें ॥१॥

देखेणाही झाला देखणाही झाला । देखणाही झाला अंधत्वेसी ॥२॥

द्वैत अद्वैत गेलेंक नेणें हारपलें । जाणणें तें गेलें जाणते ठायीं ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम तें अनाम । सर्वोत्तम नाम सर्वा ठायीं ॥४॥

११८२

दोष दुरितांचें पाळें । पळती बळें नाम घेतां ॥१॥

नाम प्रताप गहन । भवतारण हरिनाम ॥२॥

आणीक नको दुजी चाड । नाम गोड विठ्ठल ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । तरले तरती निष्काम ॥४॥

११८३

नामें पावन इये लोकीं । नामें पावन परलोकीं । नाम सदा ज्याचें मुखीं । धन्य तो नर संसारीं ॥१॥

नामें कलिमल दहन । नाम पतीतपावन । नाम दीनोद्भारण । नाम जनार्दन वदतां ॥२॥

नाम गातां सुख वाटे । प्रेमे प्रेम तें कोंदाटें । एका जनार्दनीं भेटें । नाम गातां निश्चयें ॥३॥

११८४

नामें घडे निज शांति । तेथें वसे भुक्ति मुक्ति । नाम तारक त्रिजगतीं । दृढभावें आठवितां ॥१॥

म्हणोनि घेतलासे लाहो । रात्रंदिवस नाम गावो । कळिकाळाचे भेवो । सहज तेथें पळतसे ॥२॥

मज मानला भरंवसा । नामीं आहे निजठसा । एका जनार्दनीं सर्वेशा । नाम जपे अंतरीं ॥३॥

११८५

नामे प्राप्त नित्यानंद । नामें होय परम पद । नामें निरसे भकंद । नाम तारक निर्धार ॥१॥

हेंचि मना दृढ धरीं । वांया नको पंडु फेरी । तेणें होसी हाव भरी । मग पतनीं पडशील ॥२॥

म्हणे एका जनार्दनीं । नामें तरती अधम जन । नामें होय प्राप्त पेणें । वैकुंठचि निर्धारें ॥३॥

११८६

नामें तारिले पातकी । नाम थोर तिहीं लोकीं । नामें साधे भुक्ति मुक्ति । नाम कलीं तारक ॥१॥

नको जाऊं वनांतरीं । रानीं वनीं आणि डोंगरी । बैसोनियां करीं । स्थिर चित्त निमग्न ॥२॥

नामें साधलें साधन । तुटले बहुतांचे बंधन । एका जनार्दनीं शरण । नाम वाचे उच्चारी ॥३॥

११८७

जितुका आकार दिसत । नाशिवंत जात लया ॥१॥

एक नाम सत्य सार । वाउगा पसार शीण तो ॥२॥

नामें प्राप्त ब्रह्मापद । नामें देह होय गोविंद ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । सर्व निरसे क्रोधकाम ॥४॥

११८८

सदा नामें घडे आचार । नामें साधें सर्व विचार । नाम पवित्र परिकर । सादर वदनीं घेतां ॥१॥

शुद्ध वैराग्य घडे नामीं । तप तीर्थ घडे निष्कामीं । दान धर्म पुण्यपावन इये धर्मा । नाम वाचे आठवितां ॥२॥

नामें साधे अष्टांग पवन । नामें साधे पंचाग्रि धूम्रपान । नामें एका जनार्दनीं भजन । नामें पावन देह होय ॥३॥

११८९

परेसी न कळे पार । पश्यंतीसी निर्धार । मध्यमा तो स्थिर वैखरीये ॥१॥

चहुं वाचा कुंठीत । ऐसें नाम समर्थ । आम्ही गाऊं सदोदित । सोपें नाम ॥२॥

ऋद्धिसिद्धि धांवे पायीं । मुक्तिसे तो अवसर नाहीं । मुक्तीचा तो उपाय काहीं । हरिदास ॥३॥

एका जनार्दनीं भाव । भावंचि तुष्टे देव । आणीक नको उपाव । नाम स्मरे ॥४॥

११९०

श्रुतीशास्त्रांचा आधार । पुराणांचा परिकर । दरुशनें सांगती आधार । वाचे नाम उच्चारा ॥१॥

तारक जगीं हें नाम । जपतां निष्काम सकाम । पावे स्वर्ग मोक्ष धाम । कलिमाजीं प्रत्यक्ष ॥२॥

म्हणोनि धरिलें शिवें कंठीं । तेणें हळाहळ शमलें पोटीं । एका जनार्दनी गुह्मा गोष्टी । गिरजेंप्रति अनुवाद ॥३॥

११९१

वेदांचा संवाद श्रुतींचा अनुवाद । नामाचा मकरंद पुराण वदे ॥१॥

शास्त्रांचें मत नामाचा इतिहास । यापरती भाष नाहीं नाहीं ॥२॥

एका जनार्दनीं संताचें हे मत । नामे तरती पतित असंख्यात ॥३॥

११९२

कष्ट न करितां योग्य जरी साधी । श्रम ते उपाधि वाउगी कां बा ॥१॥

नाम तें सोपें श्रम नाहीं कांहीं । उच्चारितां पाहीं सर्व जोडे ॥२॥

एका जनार्दनीं नको योगयाग । म्हणावा श्रीरंग वाचे सदा ॥३॥

११९३

योगयाग तप व्रतें आचरितां । नाम सोपें गातांसर्व जोडें ॥१॥

पाहोनियां प्रचीत नाम घे अनंत । तुटे नाना जपे नाम ॥२॥

एका जनार्दनीं नामाचा महिमा । वर्णितां उपरमा शेष आला ॥३॥

११९४

करितां साधनांच्या कोटी । नामाहुनि त्या हिंपुटीं ॥१॥

नाम वाचे आठवितां । साधनें सर्वा येती हातां ॥२॥

नामापरतां दुजा मंत्र । नाहींनाहीं धुंडितां शास्त्र ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । शुद्ध चैतन्य निष्काम ॥४॥

११९५

नाम श्रेष्ठ तिहीं लोकीं । म्हणोनि शिव नित्य घोकी ॥१॥

सदा समाधी शयनीं । राम चिंती ध्यानीं मनीं ॥२॥

अखंड वैराग्य बाणलें अंगी । म्हणोनि वंद्य सर्वा जगीं ॥३॥

एका जनार्दनीं वाचे । नाम वदे सर्वदा साचे ॥४॥

११९६

कळिकाळा नाहीं बळ । नाम जपे तो सबळ ॥१॥

ऐसेंअ नाम सदा जपे । कळिकाळा घाली खेपे ॥२॥

हरिचिया दासा साचें । भय नाहीं कळिकाळाचें ॥३॥

एका जनार्दनीं काळ । काळ होय तो कृपाळू ॥४॥

११९७

जेणे नाम धरिलें कंठीं । धावें त्यांच्या पाठीं पोटीं ॥१॥

नामें गातां जनीं वनी । आपण उभा तेथे जाउनी ॥२॥

नामासाठी मागें धावें । इच्छिअलें तेणे पुरवावें ॥३॥

यातीकुळ तयाचें । न पाहे कांही सांचें ॥४॥

वर्णाची तों चाड नाहीं । नाम गातां उभा नाहीं ॥५॥

एका जनार्दनीं भोळा । नामासाठीं अंकित जाला ॥६॥

११९८

आपुल्या नामाची आवडी । वैकुंठाहुनी घाली उडी । वारी भक्तांची सांकडीं । नामासाठीं आपुल्या ॥१॥

ऐसा नामाचा पोवाडा । नाम उच्चारा घडघडा । तेणीं निवारें यमपीडा । साचपणें भक्तांची ॥२॥

एका जनार्दनीं नाम । सोपें सोपें हो सुगम । तरावया आन नाहीं धाम । नामावांचुन सर्वथा ॥३॥

११९९

एका नामासाठी । प्रगटतसे कोरडे काष्ठीं । भक्तवचनाची आवडी मोठीं । होय जगजेठी अंकित ॥१॥

एका घरीं उच्छिष्ट काढणें । एका द्वारी द्वारपाळपण करणें । एका घरीं गुरें राखणें । लोणी खाणें चोरुनी ॥२॥

एकाचि उगेचि धरुनि आस । उभा राहे युगें अठ्ठावीस । एका जनार्दनीं त्याचा दास । नामें आपुल्या अंकित ॥३॥

१२००

आपुल्या नामा आपण वाढवी । भक्तपणस्वयें मिरवीं । अवतार नाना दावीं । लाघव आपुलें ॥१॥

करी भक्तांचे पाळण । वाढवी त्यांचें महिमान । तयासी नेदी उणीव जाण । वागवी ब्रीद नामाचें ॥२॥

करी नीच काम नाहीं थोरपण । खाय भाजींचें आनंदें पान । तृप्त होय एका जनार्दनीं । तेणें समाधान होतसें ॥३॥