श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


नाममहिमा - अभंग १२०१ ते १२२०

१२०१

विचारितां तुज नामाची नसे । नामरुपी तुझें स्वरुप भासे ॥१॥

नाम आरामता पाउनी पठण । यापरी स्मरिजे या नांव पठण ॥२॥

गर्जत नामीं जो जो शब्द उठी । शब्दानुशब्दा पडतसे मिठी ॥३॥

एका जनार्दनीं नित्य स्मरें नाम । नामरुप जाला आत्माराम ॥४॥

१२०२

नाम घेतां हे वैखरी । चित्त धांवें विषयांवरी ॥१॥

कैसें होता हें स्मरण । स्मरणामाजीं विस्मरण ॥२॥

नामरुपा नव्हता मेळा । नुसता वाचेचा गोंधळ ॥३॥

एका जनार्दनीं छंद । बोलामाजीं परमानंद ॥४॥

१२०३

शुकादिक योगी रंगले श्रीरंगीं । नाम पवित्र जगीं जपा आधीं ॥१॥

साधनें साधितां कष्ट होती जीवा । नाम सोपें सर्वां गोड गातां ॥२॥

परंपरा नाम वाचे तें सुगम । सनकादिक श्रम न करिती ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम तें पावन । वाचे उच्चारितां जाण श्रम हरे ॥४॥

१२०४

वेदांचे वचन शास्त्रांचे अनुमोदन । पुराणीं कथन हेंचि केलें ॥१॥

कलियुगामाजीं नाम एक सार । व्यसाची निर्धार वचनोक्ति ॥२॥

तरतील येणें विश्वासी जे नर । तत्संगें दुराचार उद्धरती ॥३॥

एका जनार्दनीं ऐसा हा अनुभव । प्रत्यक्ष सांगे देव उद्धवासी ॥४॥

१२०५

नामेंचि तरलें नामेंचि तरले । जडजीव उद्धरिले कलियुगी ॥१॥

ऐसें नाम समर्थ नाम विख्यात । नामेंचि पवित्र नरनारी ॥२॥

पापांचे पर्वत नामाग्नीनें शांत । येरा कोण मात नामापुढें ॥३॥

एका जनार्दनीं तारक हें नाम । पावती निजधाम गातां वाचे ॥४॥

१२०६

चांडाळादि तरले । महादोषी उद्धरले ॥१॥

नाम पावन पावन । नामापरतें थोर कोण ॥२॥

नामाग्नीनें न जळे । ऐसे दोष नाहीं केले ॥३॥

वाल्मिक म्हणती दोषी । नाम उच्चारितां वंद्य सर्वांसी ॥४॥

अजामेळ गणिका । नामे दोष भंगिले देखा ॥५॥

एका जनार्दनीं नाम जाण । शस्त्र निर्वाणीचा बाण ॥६॥

१२०७

एकचि नाम उच्चारिलें । गणिकें नेलें निजपदीं ॥१॥

नाम घोकी कोली वाल्हा । दोष जाहला संहारा ॥२॥

नामें परीक्षिती उद्धरिला मुक्त जाहला सर्वांथीं ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । भवतारक निष्काम ॥४॥

१२०८

नाम एक उच्चारितां । गणिका नेली वैकुंठपंथा । नामें पशु तो तत्त्वता । उद्धरिला गजेंद्र ॥१॥

ऐसा नामाचा बडिवार । जगीं सर्वांसी माहेर । नामापरतें थोर । योगयागादि न होती ॥२॥

नामें तरला कोळी वाल्हा । करा नामाचा गलबला । नामें एका जनार्दनीं धाला । कृत्यकृत झाला संसार ॥३॥

१२०९

उत्तम अथवा चांडाळ । अधम खळाहुनी खळ ॥१॥

तेही तरले एका नामें । काय उपमें आन देऊं ॥२॥

एका जनार्दनीं नाम । गातां सकाम मुक्ति जोडे ॥३॥

१२१०

अवघ्या लोकीं जाहलीं मात । नामें पतीत तरती ॥१॥

तोचि घेउनी अनुभव । गाती वैष्णव नाम तें ॥२॥

तेणें त्रिभुवनीं सत्ता । उद्धरती पतिता अनायासें ॥३॥

एका जनार्दनीं गाजली हांक । नाम दाहक पापांसी ॥४॥

१२११

नित्य काळ वाचे जया नाम छंद । तयासी गोविंद मागे पुढें ॥१॥

घात आघात निवारित । छाया पीतांबरी करीत ॥२॥

ऐसा भक्तांचा अंकीत । राहे उभाची तिष्ठत ॥३॥

एका जनार्दनीं वेध । वेधामाजीं परमानंद ॥४॥

१२१२

भाग्यांचें भाग्य धन्य तें संसारीं । सांठविती हरि हृदयामाजीं ॥१॥

धन्य त्यांचें कुळ धन्य त्याचें कर्म । धन्य त्याचा स्वधर्म नाम मुखा ॥२॥

संकटीं सुखात नाम सदा गाय । न विसंबे देवराया क्षण एक ॥३॥

एका जनार्दनीं धन्य त्यांचे दैव । उभा स्वयमेव देव घरीं ॥४॥

१२१३

भाग्याचें ते नारीनार । गाती निरंतर मुखी नाम ॥१॥

धन्य धन्य त्याचा जन्म । सुफळ सर्व कर्म धर्म ॥२॥

उपासना त्यांची निकी । सदा नाम गातीं मुखीं ॥३॥

नामापरतें आन । त्यासी नाहीं पैं साधन ॥४॥

एका जनार्दनीं नामें गाय । त्यांचे वंदितसे पाय ॥५॥

१२१४

जयामुखीं नाममंत्र । तया जग हें पवित्र ॥१॥

नाम वंदें ज्याची वाचा । देव हृदयीं वसे साचा ॥२॥

नामीं प्रीति अखंड ज्यासी । मोक्ष तया करी वसे ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । हेंचि चैतन्य निजधाम ॥४॥

१२१५

अवचट दैवयोगें नाम येत मुखा । त्रैलोक्याचा सखा प्राण होय ॥१॥

आवडी आदरें उच्चारी जो नाम । वैकुंठ निजधाम तया सुख ॥२॥

एका जनार्दनीं नामाची ही थोरी । होतसे बोहरी केली पापा ॥३॥

१२१६

अमृत तें स्वर्गी निर्जर सेविती । परि चरफडती नामामृत ॥१॥

धन्य ते दैवाचे नाम घेती वाचे । होतें पैं जन्माचें सार्थक तेणें ॥२॥

न लगे उपवासकरणे अष्टांग । न लगे नानायोग साधनें तीं ॥३॥

एका जनार्दनीं नामामृत सार । उतरले पैलपार वैष्णव जन ॥४॥

१२१७

कलियुगी नाम तारक । दुजें होय दुःखदायक ॥१॥

पहा अनुभवो मना । नाम भवनदी नौका जाणा ॥२॥

अठरा वर्ण याती । नामें पावनचि होती ॥३॥

न करा आळस क्षणभरी । एका जनार्दनीं निर्धारी ॥४॥

१२१८

नरदेही आलिया मुखीं नाम गाय । वायां आयुष्य न जाय ऐसें करी ॥१॥

प्रपंचमृगजळीं गुंतुं नको वायां । कन्या पुत्रादिक या सुख नोहे ॥२॥

सोईरे धाईरे वायांचि हांवभरी । पाडिती निर्धारी भोंवरजाळीं ॥३॥

एका जनार्दनीं संसाराचा छंद । वायांक मतिमंद भुललासे ॥४॥

१२१९

प्राणी गुंतले संसारश्रमा । न कळे महिमा नामाचा ॥१॥

नामें तरलें पातकी । मुक्त जाले तिन्ही लोकीं ॥२॥

व्यास शुकादिक पावन । नामेंचिक पावले बहुमान ॥३॥

वाल्हा कोली अजामेळ । गणिका दीन हा चांडाळ ॥४॥

एका जनार्दनीं नाम पावन । पातकी उद्धरीले परिपूर्ण ॥५॥

१२२०

असोनि उत्तम कुळीं । नाम नाहीं ज्याचे कुळीं ॥१॥

जन्मोनी अधम कुळीं । सदा जपे नामावळी ॥२॥

कुळासी तो नाहीं काज । नाम वदतांचि निज ॥३॥

नाम पावन हे जनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥