श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


नामपाठ - अभंग १४७१ ते १४९०

१४७१

नवल रोग पडिपाडु । गोड परमार्थ झाला कडु ॥१॥

विषय व्याधीचा उफाडा । हरिकथेचा घ्यावा काढा ॥२॥

ऐसा रोग देखोनि गाढा । एका जनार्दनीं धांवे पुढा ॥३॥

१४७२

नित्य हरिकथा वैष्णव सांगात । तोचि परमार्थ शुद्ध त्याचा ॥१॥

नाहीं कधीं द्वैत सदा तें अद्वैत । अभेदरहित सर्वकाळक ॥२॥

परमार्थसाधनीं झिजवितसें अंग । वाउगा उद्योग न करी कांहीं ॥३॥

एका जनार्दनीं ऐसा ज्याचा हेत । त्याचे मनोरथ पूर्ण होती ॥४॥

१४७३

करी हरिकथा टाकी दंभमान । वायंचि पतन पडूं नको ॥१॥

नामाचा विश्वास संतांचा सांगात । तेणें तुझें हित सर्व होय ॥२॥

द्रव्य दारा यांचा मानी पा विटाळ । सर्वां ठायीं निर्मळ होसी बापा ॥३॥

एका जनार्दनीं ऐसा धरी मार्ग । सोपा संसर्ग पूर्वजांसी ॥४॥

१४७४

धरितां श्रीहरींचें ध्यान । समाधीस समाधान ॥१॥

तो सोपा आम्हांलागी । उघडा पहा धन्य जगीं ॥२॥

कीर्तनीं नाचतो भक्तामागें । मन वेधिलें या श्रीरंगें ॥३॥

एका जनार्दनीं सुखाची भेटी । झालिया होय जन्ममरण तुटी ॥४॥

१४७५

चरणीं ठेउनि माथा संतांसी पूजावें । उगेंचि ऐकावें हरिकीर्तन ॥१॥

कलीमाजीं श्रेष्ठ कलीमाजी श्रेष्ठ । कीर्तन बोभाटें पळतीं दोष ॥२॥

न लगे नाना युक्ती व्युप्तत्तीचें वर्म । हरीचें कीर्तन सोपें बहु ॥३॥

योगयागादिक नोहें यथासांग । तेणें होय भंग सर्व कर्मां ॥४॥

एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । जाई तूं संतांस शरण सुखें ॥५॥

१४७६

गाजी परमानंदु मानसीं । संत भेटतां सुखराशी । कीर्तनें तारिलें सर्वांसी । विठ्ठल नामस्मरणें ॥१॥

धन्य धन्य विठ्ठल मंत्र । सोपा तीन अक्षरीं पवित्र । काळिकाळ उघडोनि नेत्र । पाहूं न शके जयासी ॥२॥

एका जनार्दनीं उघडोनि नेत्र । पाहुं न कीर्तनें प्राप्त सर्व स्थिती । जयजय रामकृष्ण म्हणती । ते तरती कालीमाजीं ॥३॥

१४७७

नित्य नवा कीर्तनीं कैसा वोढवला रंग । श्रोता आणि वक्ता स्वयें जाला श्रीरंग ॥१॥

आल्हादें वैष्णव करती नामाचा घोष । हरिनाम गर्जतां गगनीं न माये हरुष ॥२॥

पदोपदीं कीर्तनीं निवताहे जन मन । आवडी भुकेली तिनें गिळिलें गगन ॥३॥

एका जनार्दनीं गातां हरीचें नाम । निमाली इंद्रियें विषय विसरली काम ॥४॥

संतमहिमा

१४७८

उद्धवा स्वमुखें सांगे श्रीकृष्ण । संतसेवा जाण सर्वश्रेष्ठ ॥१॥

हाची योग जाण उद्धवा स्वीकारी । आणिक न करी भरोवरी साधन उद्धवा ॥२॥

योगयाग तप वत कसवटी । न करी आन गोष्टीरे उद्धवा ॥३॥

कीर्तन भजन सर्वभावें करी । जाई संतद्वारी शरणागत रे उद्धवा ॥४॥

मनींचे निजगुज सांगितलें तुज । एका जनार्दनीं निज साधे रे उद्धवा ॥५॥

१४७९

ऐका रे उद्धवा तुज सांगतों गुज । संतचरणरज वंदीं तु सहज ।

तेणें कार्य कारण होईल तुज । अंतरदृष्टी करुनी परीस निज ॥१॥

घाली लोटांगण वंदी चरण । कायावाचामनें धरुनी जीवीं ॥धृ०॥

आलीया संतजन आलिंगन देई । पुजा ती बरवी समर्पावी ।

ज्ञान ध्यान त्याचें करावें जीवीं । हेतु सर्व भावी मनीं धरी उद्धवा ॥२॥

कायिक वाचिक मानसिक भाव । अपीं तेथें जीव देहभाव ।

एक जनार्दनीं तयांचें वैभव । सांगितलें तुज उद्धवा ॥३॥

१४८०

उद्धवा तूं धर संतसमागम । तेणें भवश्रम हरे उद्धवा ॥१॥

सांगासे गुज मना धरीरें उद्धवा । आणिक श्रम वायां न करी रे तें ॥२॥

तयाची संगती उद्धवा धरावी । सेवा ते करावी काया वाचा ॥३॥

मज तयाचा वेध उद्धवा प्रसिद्ध । तूं सर्वभावें सदगद नाम घेई ॥४॥

ज्याची आवडी मजसी उद्धवा । जाई तया ठायां प्रेमभरित ॥५॥

उच्च नीच कांहीं न म्हणें उद्धवा । एका जनार्दनीं तया शरण जावें ॥६॥

१४८१

उद्धव बोले कृष्णाप्रती । ऐकोनि संतांचीं कीर्ति । धन्य वैष्णव होती । कलीमाजीं ॥१॥

तुम्हां जयाचा निजछंद । मानीतसा परमानंद । अखंड तयाचा वेध । तुमचें मनीं ॥२॥

ऐशी याची संगती । मज घडो अहोरातीं । नये पुनरावृत्ती । पुनः जन्मासी ॥३॥

हर्ष देव सांगे आपण । उद्धवा तयाचें मज ध्यान । एका जनार्दनीं शरण । ते मज आवडती ॥४॥

१४८२

मज तयांची आवड । पुरवणें लागे त्याचें कोड । गर्भवास सांकड । तयालागी उद्धवा ॥१॥

घेऊनी अवतार । करी दृष्टांचा संहार माझा हा बडिवार । तयाचेनि उद्धवा ॥२॥

माझें जप तप अनुष्ठान । देव पूजा मंत्र पठण । नाना नेमादि साधन । संत माझे उद्धवा ॥३॥

मज आणिलें नामरुपा । त्याची मजवर कृपा । दाविला हो सोपा । मार्ग मज उद्धवा ॥४॥

माझा योगयाग सर्व । संत माझें वैभव । वैकुंठादि राणीव । तयाचेनि मज उद्धवा ॥५॥

ऐसें वरिष्ठ पावन । पुनीत केलें मजलागून । एका जनार्दनीं शरण । तयांसीच उद्धवा ॥६॥

१४८३

मीही संतचरण वंदीतसे माथां । वेदादि साम्यता थोडी तेथें ॥१॥

पुराणासी धाड पडलें सांकडे । शास्त्रांचें तें कोडे उगवेल ॥२॥

अहं ब्रह्मा ऐशा श्रुति वेवादती । नेति त्या म्हणती तटस्थ ठेल्या ॥३॥

उपासनामार्ग परंपरा जाला । तो बोध तुला सांगितला ॥४॥

एका जनार्दनीं संतांचा सांगत । न चुको देऊं हित आपुलें तूं ॥५॥

१४८४

भांबावला देव संतामागें धावें । उघडाचि प्रभवे पंढरीये ॥१॥

युगें अठ्ठावीस पुंडलिकासाठीं । उभा जगजेठी विटेवर ॥२॥

यावे तया द्यावें क्षेमालिंगन । पुसावा तो शिणभाग त्यास ॥३॥

कुर्वाळुनी करें धरी हनुवटी । म्हणे मजसी भेटी तुमची झाली ॥४॥

लाघव तयासी दावी आपुले बळें । पुरवावे लळे सत्य त्याचे ॥५॥

जैशी त्याची भावना आपण पुरवी । एका जनार्दनीं गोंवी आपल्या कडे ॥६॥

१४८५

ज्या सुखाकारणें देव वेडावला । वैकुंठ सांडुनीं संतसदनीं राहिला ॥१॥

धन्य धन्य संतांचें सदन । जेथें लक्ष्मीसहित शोभे नारायण ॥२॥

सर्व सुखांची सुखराशी । संतचरणीं भुक्तिमुक्ति दासी ॥३॥

एका जनार्दनीं पार नाहीं सुखा । म्हणोनि देव भुलले देखा ॥४॥

१४८६

वैष्णवाघरीं देव सुखावला । बाहिर नवजे दवडोनि घातिला ॥१॥

देव म्हणे माझें पुरतसें कोड । संगती गोड या वैष्णावांची ॥२॥

जरी देव नेउनी घातिला दुरी । परतोनि पाहे तंव घराभीतरीं ॥३॥

कीर्तनाची देवा आवडी मोठी । एका जनार्दनीं पडली मिठी ॥४॥

१४८७

संतापोटीं देव वसे । देवा पोटीं संत असे ॥१॥

ऐसा परस्परें मेळा । देव संतांचा अंकिला ॥२॥

संतांठायीं देव तिष्ठे । देव तेथें संत वसे ॥३॥

एका जनार्दनीं संत । देव तयांचा अंकित ॥४॥

१४८८

संत ते देव देव ते संत । ऐसा हेत दोघांचा ॥१॥

देव ते संत संत ते देव । हाचि भाव दोघांचा ॥२॥

संतांविण देवा कोण । संत ते जाण देवासी ॥३॥

फळपुष्प एका पाठीं । एका जनार्दनीं राहाटी ॥४॥

१४८९

संताअंकीं देव वसे । देवाअंकीं संत बैसे ॥१॥

ऐशा परस्परें मिळणी । समुद्र तरंग तैसें दोन्हीं ॥२॥

हेम अलंकारवत । तैसे देव भक्त भासत ॥३॥

पुष्पीं तो परिमळ असे । एका जनार्दनीं देव दिसे ॥४॥

१४९०

संत आधीं देव मग । हाचि उगम आणा मना ॥१॥

देव निगुर्ण संत सगुण । म्हणोनि महिमान देवासी ॥२॥

नाम रुप अचिंत्य जाण । संतीं सगुण वर्णिलें ॥३॥

मुळीं अलक्ष लक्षा नये । संतीं सोय दाविली ॥४॥

एका जनार्दनीं संत थोर । देव निर्धार धाकुला ॥५॥