श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


नामपाठ - अभंग १६३१ ते १६५०

१६३१

विचारावेंविवेक दृष्टी । संतचरणीं द्यावीं मिठी ॥१॥

तेणें चुके जन्मजरा । चुकवी चौर्‍यांशींचा फेरा ॥२॥

संतचरण अनुदिन । द्रुढ राखावें तेथें मन ॥३॥

एका जनार्दनीं शरण । सहज निवारे जन्ममरण ॥४॥

१६३२

बहु मार्ग बहु प्रकार । तेथें निर्धार न बैसे ॥१॥

उलट सुलट कासया करणें । जप तप अव्हान दैवतें ॥२॥

योग याग तप तीर्थे । साधन कष्ट ते पसारा ॥३॥

शरण एका जनार्दनीं । घडे निशिदिनीं संतसेवा ॥४॥

१६३३

धर्म अर्थ काम मोक्ष । संतचरणीं ठेवी लक्ष ॥१॥

परा पश्यंती मध्यमा वैखरी । चरणीं निर्धारीं संतांच्या ॥२॥

योगयागादि साधनें संतचरणीं असो ध्यानें ॥३॥

आणिक नको त्या उपाधी । तोडा देहीं आधिव्याधी ॥४॥

एका जनार्दनीं मन । एकपणें जनार्दन ॥५॥

१६३४

गोल्हाट उल्हाट कासया आटाआटी । घेतां संतभेटीं पुरे हेंची ॥१॥

गुद ते पीडन नागिणी दमन । संतदरुशन घडतां जोडे ॥२॥

ओहं सोहं यातायाती कोहं जाण । टाकुनि संतचरण धरां आधीं ॥३॥

एका जनार्दनीं मानावा विश्वास । होय देवदास आपोआप ॥४॥

१६३५

बकाचिये परि ध्यान नको धरुं । जीवेभावें धरुं संतचरण ॥१॥

मग ते तात्काळ करिती पावन । ऐसें अनुमोदन आहे शास्त्रीं ॥२॥

ध्यानाचें ध्यान संतांचे चरण । काया वाचा मन दृढ ठेवी ॥३॥

वाच्य ते वाचक संत ते व्यापक । एका जनार्दनीं देख अंतर्बाही ॥४॥

१६३६

समसृष्टीं । म्हणो नये थोर सान । ऐसें उपदेशी ज्ञान । आपण ही गोष्टीं ॥१॥

काया वाचा मनें भावें । संतांशीं शरण जावें । संगती ते जीवेंभावें । अंतरीची गोष्टी ॥२॥

पूर्ण बुद्धिचाची रावो । पापपुण्य नाहीं ठावो । साधु संतांसी भजावो । मुख्य ही गोष्टी ॥३॥

ऐसिया संतांसी जाण । शरण एका जनार्दन । घालीतसे लोटांगण । मुख्य ही गोष्टी ॥४॥

१६३७

जयांचें चित्त संताच्या चरणा । तेणें नारायणा जिंकियलें ॥१॥

भावें देव मिळे भावें देव मिळे । संतचरणीं लोळे सर्व काळ ॥२॥

संतांची आवडी म्हणोनि अवतार धरी । योगक्षेम भारी चालवी त्यांचा ॥३॥

संतचरणी सेवा आदर उपचार । एका जनार्दनीं साचार करीतसे ॥४॥

१६३८

संतांची आवडे तो देवाचाही देव । कळिकाळांचे भेव पायातळीं ॥१॥

आणिकाची चड नसेची वासना । संताचियां चरणा वाचूंनिया ॥२॥

ऐसें ज्यांचे प्रेम ऐशी ज्याची भक्ति । एका जनार्दनीं मुक्ति तेथें राबें ॥३॥

१६३९

संतांचे सुख जिहीं अनुबहविलें । ते जीवनमुक्त जहले जन्मोजन्मीं ॥१॥

संतांचा संग जयासी हो जाहला । प्रत्यक्ष घडला सत्यलोक ॥२॥

एका जनार्दनीं संतांचा अनुभव । धाला माझा जीव परमानंदें ॥३॥

१६४०

संतचरणीं सावधान । ज्याचें जडलेसें मन ॥१॥

तया नाहीं जन्ममरण । मुक्तीअ उभ्या कर जोडोन ॥२॥

ब्रह्माज्ञान हात जोडी । संताघरी घाली उडी ॥३॥

शरण एक जनार्दनीं । वंदितसे अनुदिनी ॥४॥

१६४१

सांडोनिया संतसेवा । कोण हेवा मग जोडी ॥१॥

नानापरीचे साधन । अष्टांगयोग धूर्मपान ॥२॥

यज्ञ योग तीर्थकोटी । संताचिया चरणागुष्ठीं ॥३॥

एका जनार्दनीं मग । संतचरणीं समाधान ॥४॥

१६४२

संतसेवा केल्यापाठीं । कैंची संसाराची गोष्टी ॥१॥

तेथें कैंचें कर्माकर्म । अवघा देव परब्रह्मा ॥२॥

कैंचे ध्येय ध्याता ध्यान । एक संतचरणी मन ॥३॥

कैंचा भेद कैंचे भान । एक जनार्दनीं ध्यान ॥४॥

१६४३

भय नाही हरीच्या दासा । शुभ काळ सर्व दिशा ॥१॥

नाहीं तयां गोंवागुंतीं । न लगे पुराण व्युत्पत्ती ॥२॥

नाहीं शास्त्रांचे कारण । वेदाभ्यासाचें नको मनन ॥३॥

एका जनार्दनीं शरण । परंपरा हेचि पूर्ण ॥४॥

१६४४

पायांवरी ठेवितां भाळ । कर्म सकळ सुफळ ॥१॥

ऐसा छंद जया मनीं । धन्य जननी तयाची ॥२॥

लोटांगण संतापुढा । घाली उघडा होउनी ॥३॥

एका जनार्दनीजं भेंटीं । जन्ममरणा होय तुटीं ॥४॥

१६४५

देवाचे ते आप्त जाणावे ते संत । त्यांचे चरणीं रत व्हावें सर्वदा ॥१॥

श्रीहरीची भेटी सहजची होय । श्रमलीया जाय क्षणमात्रें ॥२॥

पापाचे पर्वत भस्म नामाग्रीतं । अभक्ता न कळें हित नाम न घेती ॥३॥

एका जनार्दनीं संताचिया कृपें । नाम होय सोपें त्याच्या ॥४॥

१६४६

संतावाचोनियां नाम नये हातां । साधनें सांधितां कोटी जाणा ॥१॥

जैसें कातेंविण कारणें संसार । साधन विचार व्यर्थ ठेला ॥२॥

संतसमागम धरलिया वांचुनी । संसार सांडणी नोहे बापा ॥३॥

एका जनार्दनीं संतांसी शरण । रिघलिया जाण देव जोडे ॥४॥

१६४७

संतचरणी सेवा घडे । भाग्य पहा हो केव्हढें ॥१॥

व्यर्थ शिणती बापुडे । योग याग करुनी गाडे ॥२॥

संतचरणी जे विन्मुख । स्वप्नी न देखती सुख ॥३॥

संतचरणी नाही थारा । भरले तपांच्या डोंगरा ॥४॥

नाम न म्हणती कोंडें । धूम्रपान करिती तोंडे ॥५॥

एका जनार्दनीं साचें । मन नाहीं सुख कैचें ॥६॥

१६४८

ज्ञान ध्यान जप तप तें साधन । तें हे संतनिधान सखे माझे ॥१॥

संतापायीं आधीं जावें वो शरण । संसार बोळवण होय तणें ॥२॥

तयाचे हें मुळ संतांचे पाय । आणीक उपाय नाही नाहीं ॥३॥

द्वैत अद्वैताचा न सरेचि कोंभ । तो हाचि स्वयंभ संतसंग ॥४॥

एका जनार्दनीं परब्रह्मा जाम । द्वैत क्रियाकर्म तेथे नाहीं ॥५॥

१६४९

तापलीया तापत्रयें संतां शरण जावें । जीवेंभावें धरावें चरण त्यांचे ॥१॥

करुनि विनवणी वंदु पायवाणी । घालुं लोटांगणी मस्तक हें ॥२॥

उपासनामार्ग सांगती ते खुण । देती मंत्र निर्वाण विठ्ठल हरि ॥३॥

एका जनार्दनीं संतासी शरण । रात्र आणि दिन चिंतूं त्यासीं ॥४॥

१६५०

मनुष्यखेपे हित होय । शरण तूं जाय श्रीसंतां ॥१॥

काय महिमा कीर्ति जगीं । नाहीं सामर्थ्य दुजिया अंगीं ॥२॥

एका जनार्दनीं संत । उदार पतीत तारिती ॥३॥