श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग पहिला

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


नामपाठ - अभंग १६७१ ते १६९०

१६७१

हरिनाम स्मरतो म्हणोनि आचरसी दोष । श्रवण स्मरण भक्ति तेणें पडली वोस ॥१॥

हरिनामाचेनि बळे करिसी अदर्ध । देवाचेनी तुमचें शुद्ध नोहें कर्म ॥२॥

दुर्वासाचेनि कोपे अंबऋषीस शाप । देवाचे चक्रें त्या दिधलें संताप ॥३॥

सत्यवती धर्म सदयज्ञनिष्ठ । असत्य वचनी त्याचा झाला अंगुष्ठ ॥४॥

निष्पाप मांडव्य शुळीं वाइला । इतुकियास्तव यम दासीपुत्र केला ॥५॥

एका जनार्दनीं संत सोयीनें चाले । सदगुरुवचनें सबाह्म शुद्ध जालें ॥६॥

१६७२

नको दुजी रे वासना । मिठी घाली संतचरणा । पंढरीचा राणा । आपोआपा हृदयीं ॥१॥

हाचि धरी रे विश्वास । सांडी वाउगा हव्यास । नको आशा तृष्णा पाश । परतें टाकी सकळ ॥२॥

भवावदभक्तीचें लक्षण । सर्वांभुतीं समाधान । पाहता दोष आणि गुण । वाउगा शीण मना होय ॥३॥

सर्वांभुतीं देव आहें । सर्व भरुनी उरला पाहे । रिता नाहीं कोठें ठाव । देवाविण सर्वथा ॥४॥

म्हणोनि नको भेदभाव । एक वचनीं एक ठाव । एका जनार्दनीं स्वयमेव । देव उभा पंढरी ॥५॥

१६७३

संतवचनें देव जोडे । सायुज्य मुक्ति पायां पडे । संतवचनें सांकडें । नुरेचि कांहीं ॥१॥

धन्य धन्य संतसंग । उभा तेथें श्रीरंग । लक्ष्मीसहित अभंग । तिष्ठे सदा ॥२॥

संतवचनें कर्म झडे । संतवचनें मोक्ष जोडे । संतवचनीं तीर्थ झडे । धन्य संग संताचा ॥३॥

संतवचने तुटे उपाधी । संतवचनें सरे आधिव्याधी । संतवचनेंक भवनदी । प्राणी तरती ॥४॥

संतवचनीं धरा भाव । तेणें सर्व निरसे भेव । एका जनार्दनीं देव । प्रत्यक्ष भेटे ॥५॥

१६७४

संतवचने साधे मुक्ति । संतवचनें बह्मस्थिती । कर्माकर्माची शांती । संतवचनें ॥१॥

संतवचनें याग । संतवचनें सांग योग । संतवचनें अनुराग । घडतां संग संतांचा ॥२॥

संतवचनें ब्रह्माप्राप्ती । संतवचनें सायुज्य मुक्ती । ब्रह्मादि पदें येती । संतवचनें समोर ॥३॥

संतवचनें सर्व सिद्धि । संतवचनें समाधी । संतवचनें उपाधि । एका जनार्दनें तुटतसे ॥४॥

१६७५

सगुण चरित्रें परम पवित्रें सादर वर्नावी । सज्जनवृदें मनोभावे आधीं वंदावीं ॥१॥

संतसंगे अंतरंगे नाम बोलावें । कीर्तनरंगें देवा सन्निध सुखें डोलावें ॥२॥

भक्तिज्ञानाविरहित गोष्टी इतरां न कराव्या । प्रमभरें वैराग्याच्या युक्ति विवराव्या ॥३॥

जेणे करुनी मुर्ति ठसावी अंतरीं श्रीहरीची । ऐशी कीर्तनमार्यादा आहे संतांच्या घरची ॥४॥

अद्वय भजने अखंड स्मरणें वाजवीं करटाळी । एका जनार्दनीं मुक्त होय तत्काळीं ॥५॥

१६७६

सर्वांगी सुवास परि तो उगला न राहे । सभोंवतें तरुवर चंदन करिताचि जाये ॥१॥

धणी धाय परी परी त्याची भुक्ति न धाये । सागर भरिता परी त्या सरिता समाये ॥२॥

वैरागर मणी पुर्ण तेजाचा होय । सभोंवतेम हारळ हिरे करिताचि जाय ॥३॥

एका जनार्दनीं पुर्ण जालासे निज । आपणासारिखें परीं तें करितसे दुजें ॥४॥

१६७७

आली आषाढी जाये पंढरीसी । चित्त पायापाशी विठोबाच्या ॥१॥

वैष्णव गर्जती नामामृत सार । फुटतसे पाझर कामक्रोधा ॥२॥

एका जनार्दनीं धरुनी विश्वास । जाये पंढरीस होय संतांचा दास ॥३॥

१६७८

धन्य हरिहर भवभयाहर । आठव सत्वर करीं मना ॥१॥

तयांच्या चिंतनीं हरतील दोष । नित्य होय वास वैकुंठासी ॥२॥

नारदादि संता करावें नमन । धरावे चरण हृदयकमळीं ॥३॥

एका जनार्दनीं संतचरण ध्यातां । मुक्ति सायुज्यता हातं येते ॥४॥

१६७९

पंढरीची वारी आहे ज्याचे घरीं । तोचि अधिकारीं धन्य जगीं ॥१॥

आपण तरुनी तारितसे लोकां । भुक्ति मुक्ति देखा तिष्ठताती ॥२॥

धर्म अर्थ काम हे त्याचे अंकित । एका जनार्दनीं मात धन्य त्याची ॥३॥

१६८०

धन्य पंढरीची वारी । सदा वसे जया घरीं ॥१॥

तोचि देवाचा आवडता । कळिकाळा मारी लाथा ॥२॥

आलिया आघात । निवारी स्वयें दिनानाथ ॥३॥

कळिकाळाची बाधा । नोहे तयासी आपदा ॥४॥

लक्ष्मी घरीं वसे । देव तेथें फिरतसे ॥५॥

ऐशी भाविकासी आवडी । एका जनार्दनीं घाली उडी ॥६॥

१६८१

भाळे भोळे वारकरी । हरिनामागजरीं नाचती ॥१॥

त्यांचा संग देई देवा । नको हेवा दुजा कांहीं ॥२॥

त्यांचें चरणीं राहो मन । आणिक साधन दुजें नको ॥३॥

म्हणती हरि करिती वारी । याहुनी थोरी कोण आहे ॥४॥

तयांजवळी मज ठेवा । एका जनार्दनीं जीवा माझिया ॥५॥

१६८२

आवाडी जाती पंढरीसी । अहर्निशी ते वारकरी ॥१॥

तयांचे पायीं माझे भाळ । सर्वकाळ असो देवा ॥२॥

हातीं टाळ मुखीं नाम । नेणती सकाम दुसरें ॥३॥

एकविध तयांचे मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥

१६८३

पायांवरी ठेविती भाळ । तें प्रेमळ वारकरी ॥१॥

जन्मोजन्मीं त्यांचा संग । द्या अभंग सर्वदा ॥२॥

सर्वकाळ वाचे । दुजें साचें नाठविती ॥३॥

एका जनार्दनीं त्यांचा संग । घडावा सर्वांगें मजसी ॥४॥

१६८४

आषाढी पर्वकाळ । निघताती संतमेळ । करिती गदारोळ । विठ्ठलकीर्तनीं ॥१॥

धन्य धन्य त्यांचें कुळ । पावन ते सकळ । येवोनि उतावीळ । विठ्ठल भेटती ॥२॥

करती चंद्रभागे स्त्रान । पुंडलिकाचें अभिवंदन । तीर्थ प्रदक्षिणा दरुशन । विठ्ठलाचें ॥३॥

एकादशी करती व्रत । नमें जागरण करीत । आनंदे भरीत नाचत । विठ्ठलासमोर ॥४॥

ऐसें भाळे भोळें सकळ । विठ्ठलाचे लडिवाळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । विठ्ठल माझा ॥५॥

१६८५

धर्म अर्थ काम । जिहीं अर्पिला संपुर्ण ॥१॥

तेचि जाती जा वाटा । पंढरी चोहटा नाचती ॥२॥

आणिकांसी नोहे प्राप्ती । संत गाती तो स्वादु ॥३॥

शीण आअदि अवसानीं । पंढरपूर न देखतां नयनीं ॥४॥

उभा विटे समचरणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥

१६८६

नको तुझेम आम्हा कांहीं । वास पंढरीचा देई ॥१॥

दुजें कांहीं नको आम्हां । द्यावा चरणाचा महिमा ॥२॥

संतांची संगत । दुजा नाहीं कांहीं हेत ॥३॥

काकुलती येतो हरी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥

१६८७

ऐसीं प्राप्ति कै लाहीन । संतसंगती राहीन ।

त्यांचे संगती मी ध्याईन । नाम गाईन अहर्निशीं ॥१॥

भावें धरलिया संतसंग । सकळ संगा होय भंग ।

अभयसितां आगळे योग । पळे भवरोग आपभयें ॥२॥

सेविलिया संतचरणतीर्था । तीर्थ पायवणी वोढविती माथां ।

सुरनर असुर वंदिती तत्त्वतां । ब्रह्मा सायुज्यता घर रिघे ॥३॥

संतचरणरज मस्तकी पडे । देह संदेह समुळ उडे ।

उघडिलीं मुक्तीची कवाडें । कोदाटें पुढें परब्रह्मा ॥४॥

दृढ धरलिया सत्संगती । अलभ्य लाभ आतुडे हातीं ।

चारी पुरुषार्थ चारी मुक्ती । पायां लागती निज्दास्य ॥५॥

जैं कृपा करिती संतजन । जन विजन होय जनार्दन ।

एका जनार्दनीं शरण । ब्रह्मा परिपुर्ण तो लाहे ॥६॥

१६८८

देहाचिया आशा पुत्रादिक धन । कासया बंधन घडे मग ॥१॥

सांडोनि उपाधी करावें भजन । तेणें जनार्दन कृपा करी ॥२॥

एका जनार्दनीं निराशी तो धन्य । तयाचें चरण वंदु आम्हीं ॥३॥

१६८९

संत सज्जन जिवलग माझे । त्यांचे चरण चुरीन वोजे ॥१॥

त्यांचे संगे सुख मना होय । आनंद आनंदी पाहतां होय ॥२॥

त्यांचे पिसे मजलागीं मोठें । ऐसें भाविक केवी भेटे ॥३॥

त्यांचे नामाची घेऊं धणीं । तया जाऊं लोटांगणीं ॥४॥

तया शेजार करितां बरा । चुके जन्ममरण फेरा ॥५॥

तया जीव करुं कुर्वंडी पाही । एका जनार्दनीं लागतसे पायीं ॥६॥

१६९०

होईन मी दास कामारी संताचा । संकल्प हा साचा जीवभावें ॥१॥

घालीन लोटांगण करीन पुजन । भावें वोवाळीन प्राण माझा ॥२॥

आणिक सायास न करीं कांहीं आस । होईल निजदास संतचरणीं ॥३॥

एका जनार्दनीं हेंचि वाटे बरें । आणिक दुसरें नको कांहीं ॥४॥