श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग दुसरा

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीराम व श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


अद्वैत - अभंग २३८१ ते २४००

२३८१

आम्हां येणें न जाणें जिणें ना मरणें । करणें ना भोगणें पापपुण्य ॥१॥

जैसें असों तैसे आपोआप प्रकाशों । कवणा न दिसों ब्रह्मादिकां ॥२॥

नवल नवल सांगती सखोल । अनुभवीं हे बोल जाणताती ॥३॥

आम्हां कवण पदा जाणें ना कवण देवा भेटणें । आप आपणांमाजीं राहणें अखंडीत ॥४॥

सत्य कैलास वकुंठ हे आम्हां माजी होती जाती । या सकळां विश्रांती आमुच्या रुपीं ॥५॥

चंद्र सुर्य तारा हा पंचभौतिक पसारा । आम्हांमाजीं खरा होत जात ॥६॥

इतुकें दिधलें आम्हांक गुरुजनार्दनीं । एक जनार्दनीं । एका जनार्दनीं व्यापियेला ॥७॥

२३८२

सात्विकाभरणें रोमासी दाटणे । स्वेदाचे जीवन येऊं लागे ॥१॥

कांपे तो थरारी स्वरुप देखे नेत्री । अश्रु त्या भीतरीं वाहताती ॥२॥

आनंद होय पोटीं स्तब्ध जाती कंठीं । मौन वाक्पृटीं धरुनी राहे ॥३॥

टाकी श्वासोच्छवास अश्रुभाव देखा । जिरवुनी एका स्वरुप होय ॥४॥

एका जनार्दनीं ऐसेम अष्टभाव । उप्तन्न होतां देव कृपा करी ॥५॥

२३८३

बोधभानु तया नाहीं माध्यान्ह सायंप्रातर नाहीं तेथें कैंचा अस्तमान ॥१॥

कर्माचि खुंटलें करणेंचि हारपलें । अस्तमान गेलें अस्तमाना ॥२॥

जिकडे पाहे तिकडे उदयोचि दिसे । पूर्वपश्चिम तेथें कैंचा भासे ॥३॥

एका जनार्दनीं नित्य प्रकाशा । कर्माकर्म जालें दिवसा चंद्र जैसा ॥४॥

२३८४

श्रवणीं ऐकोनी पाहावया येणें । तंव डोळेचि जाले देखणें ॥१॥

आतां पहावें तें काये । जे पाहें तें आपणचि आहे ॥२॥

जें जें देखों जाये दिठी । तें देखणें होउनी नुठी ॥३॥

एका जनार्दनीं पाहे लीला । पाहतां पाहणें अवलीळा ॥४॥

२३८५

रतीच्या अंती जें होय सुख । सर्वांगीं तें सर्वदा देख ॥१॥

इंद्रियाविण आहे गोडी । तेथींचा स्वादु कवण काढी ॥२॥

आधींच करणी कैसी यक्षिनी । गोडपणें कैसी देत आहे धणी ॥३॥

एका जनार्दनीं लागला छंदु । एकपणेंविण घेतला स्वादु ॥४॥

२३८६

पाहतां पाहतां कैसें पालटलें मन । देखणेचि दाविलेंक चोरुनी गगन ॥१॥

आनंदें जनार्दना लागलों मी पायां । गेली माझी माया नाहींपणे ॥२॥

देखणेंचि केवळ दिसताहे सकळक । सुखाचे निष्फळ वोतिलें जग ॥३॥

एक जनार्दनीं निमाला एकपणें । मोहाचें सांडणें माया घेऊनी ॥४॥

२३८७

ताट भोक्ता आणि भोजन । जो अवघाचि झाला आपण ॥१॥

भली केली आरोगण । सिद्ध स्वादुचि झाला आपण ॥२॥

कैसी गोडी ग्रासोग्रासीं । चवी लागली परम पुरुषीं ॥३॥

रस सेवितां स्वमुखें । तेणें जगदुदर पोखे ॥४॥

संतृप्त झाली तृप्ती। क्षुधेतृषेची झाली शांती ॥५॥

एका जनार्दनीं तृप्त झाला । शेखीं संसारा आंचवला ॥६॥

२३८८

मारग ते बहु बहुत प्रकार । प्रणव विचार जयापरी ॥१॥

आदि अंतु नाहीं मार्गाची ग्वाही । साधनें लवलाहीं वायां पंथें ॥२॥

जया जी भावना तोचि मार्ग नीट । परी समाधान चित्त नाहें तेथें ॥३॥

एका जनार्दनीं संतमार्ग खरा । येर तो पसारा हाव भरी ॥४॥

२३८९

शय्याशयन आणि शेजार । तें अवघेंचि जालें शरीर ॥१॥

कैसें नीज घेतसे निजे । नीज देखोनी समाधी लाजे ॥२॥

जागृती जागे निजे । स्वप्न सुषुप्तीचे निजगुंजें ॥३॥

एका जनार्दनीं निजला । तो नीजचि होउनी ठेला ॥४॥

२३९०

सन्मुख देखोनियां भेटी धांवा । तंव दशादिशा उचलल्या खेंवा ॥१॥

आतां नवल भेटी देव । पुढें आलिंगितां सर्वांगी खेंव ॥२॥

आलिंगनीं गगन लोपे । खेंव द्तां गगन हारपे ॥३॥

एका जनार्दनीं भेटी भावो । जिण्या मरण्या नुरेचि ठावो ॥४॥

२३९१

तळीं हारपली धरा । वरी ठावो नाहीं अंबरा ॥१॥

ऐसा सहजीसहज निजे । एकाएकपणेंविन शेजे ॥२॥

डावे उजवे कानीं । निजे नीज कोंदलें नयनीं ॥३॥

दिवसनिशीं हारपलीं दोन्हीं । एका निजिजे जनार्दनीं ॥४॥

२३९२

पाहुं जातां नारायणा । पाहतां मुकिजे आपणा ॥१॥

ऐसा भेटीचा नवलाव । पाहतां नुरे भक्तदेव ॥२॥

पाहतां नाठवेचि दुजें । तेंचि होइजे सहजें ॥३॥

एका जनार्दनीं भेटी । जन्ममरण होय तुटी ॥४॥

२३९३

मुनीजन साधिती साधनीं । तो हरी कोंदला नयनीं ॥१॥

नवल हो नवल वाटलें । निरखितां निरखितां मनहीं आटले ॥२॥

स्थूल देहीं देहधर्मा । गोष्टी केली हो परब्रह्मां ॥३॥

व्यापला तो एका जनार्दनीं । पाहतां दिसे जनीं वनीं ॥४॥

२३९४

उघडा देव दिंगबर भक्त । दोहींचा सांगात एक जाहला ॥१॥

देव नागवा भक्त नागवा । कोणाची केशवा लाज धरुं ॥२॥

देव निलाजरा भक्त बाजारी । देहामाझारी उरीं नाहीं ॥३॥

उघडें नागवें जाहलें एक । एका जनार्दनीम देखणें देख ॥४॥

२३९५

भूमी शोधोनी साधिलें काज । गुरुवचन बीज पेरियलें ॥१॥

कैसें पिक पिकलें प्रेमाचें । सांठवितां गगन टाचें ॥२॥

सहाचारी शिणले मापारी । कळला नव्हे अद्याप वरी ॥३॥

एकजनार्दनीं निजभाव । देहीं पिकला अवघा देव ॥४॥

२३९६

मी मी म्हणतां अवघें मी जालों । तूंपणाचा बोला लाजूनियां ठेलों ॥१॥

मी ना कोणाचा ना माझें कोणी । एकुविण एकु सहज निर्वाणीं ॥२॥

माझें मीपण मजमाजीं निमालें । एकोनेक सकळ सहजीं सहज जालें ॥३॥

एकाजनार्दनीं गणीत नवानी येकु । परापरते सारुनी उगला सिध्दांतु ॥४॥

२३९७

मी मी म्हणतां माझें मीच मी नेणें । चुकली रविकिरणें सुर्या धुंडिती ॥१॥

मजलागीं मी तो म्यां भेटावें तें कैंसें । दीपप्रभा पुसे दीपकासी ॥२॥

सबाह्म अभ्यंतरीं गगन सावकाश । तैसें घटावकाश महदाकाशी ॥३॥

एका जनार्दनीं एकत्वें जन वन । जन आम्हां दिसे जनार्दन ॥४॥

२३९८

भावों देव कीं देवीं भाव । दोहींचा उगव करुनी दावा ॥१॥

भावा थोर कीं देव थोर । दोहींचा निर्धार करुनी दावा ॥२॥

जंव जंव भाव तंव तंव देव । भाव नाहीं तेथें देवाचि वाव ॥३॥

एका जनार्दनीं भावेंचि देव । लटिके म्हणाल तरी हृदयीं साक्ष पहा हो ॥४॥

२३९९

पहालें रे मना पहालें रे । बुद्धिबोधें इंद्रियां सम जालें रें ॥१॥

नयनीं पहातां न दिसे बिंब । अवघा प्रकाश स्वयंभ ॥२॥

एका जनार्दनीं पहाट । जनीं वनीं अवनीं लखलखाट ॥३॥

२४००

कवण देव कवण भक्त । एक दिसे दोहीं आंत ॥१॥

भक्त ध्यानीं जंव बैसला । पूज्य पुजक स्वयें जाहला ॥२॥

ध्यानीं हारपलें मन । सरलें ध्यातां ध्येय ध्यान ॥३॥

एका जनार्दनीं भाव । देव म्हणण्या नुरे ठाव ॥४॥