श्रीसंतएकनाथ गाथा - भाग दुसरा

श्रीसंतएकनाथ महाराजांची गाथा म्हणजे श्रीराम व श्रीकृष्णाच्या अवताराचे मनोवेधक वर्णन.


अद्वैत - अभंग २४४१ ते २४६०

२४४१

देह जाईल तरी जावो राहील तरी राहो । दोराचिया सर्पा जिणें मरणें न वावो ॥१॥

आम्ही जिताची मेलों जिताची मेलों । मरोनियां जालों जीवेविण ॥२॥

मृगजळाचें जळ भरलें असतां नाहीं । आटलिया तेथें कोरडें होईल काई ॥३॥

एका जनार्दनीं जगाचि जनार्दन । जिणें मरणें तेथें सहज चैतन्यघन ॥४॥

२४४२

पाणियाचा मासा जाला । नामरूपा नाहीं आला ॥१॥

तें पूर्वीच पाणी आहे । तेथें पारधी साधील काय ॥२॥

जंव पारधी घाली जाळें । तंव त्याचेंच तोंड काळें ॥३॥

एका जनार्दनीं सर्वही पाणी । माशियाची कैंची खाणी ॥४॥

२४४३

मीच देवो मीच भक्त । पूजा उपचार मी समस्त ॥१॥

मीच माझी करीं पुजा । मीच माझा देवो सहजा ॥२॥

हेंचि उपासनाकांडाचें सार । आगमनिगमांचे गुह्मा भांडार ॥३॥

एका जनार्दनीं देव । स्वयें पाहे देवाधिदेव ॥४॥

२४४४

लागलें दैवत अक्षत सांगा । देव देऊळ आलें अंगा ॥१॥

देव देऊळ अवघाचि देव । देखोनियां भाव लागतसे ॥२॥

जाणतां नेणतां उरी नुरे मना । यालागीं शरण एका जनार्दना ॥३॥

२४४५

सकळ गोडिये जें गोड आहे । तें रसनाची जाली स्वयें ॥१॥

आतां चाखावें तें काये । जिव्हा अमृता वाकुल्या वाये ॥२॥

तया गोडपणाच्या लोभा । कैशा सर्वांगीं निघती जिभा ॥३॥

एका जनार्दनीं गोड । तया क्षण एक रसना न सोडी ॥४॥

२४४६

जो जो कोणी मनीं ध्याये । तो मीचि होऊनियां राहे ॥१॥

ऐसा अनुभव बहुतां । अर्जुनादि सर्वथा उद्धवा ॥२॥

एक एक सांगतां गोष्टी । कल्प कोटी न सरेचि ॥३॥

शरण येतां जीवेभावें । एका जानार्दनीं भावें हरीसी ॥४॥

२४४७

साक्षीभूत आत्मा म्हणती आहे देही । वायां कां विदेही जाहला मग ॥१॥

नानामतें तर्क करितां विचार । पापांचे डोंगर अनायासें ॥२॥

देहीं असोनि देव वायां कां शिणती । एका जनार्दनीं फजिती होती तया ॥३॥

२४४८

आत्मत्वाचें ठायीं सर्व एकाकार । नाहीं नारीनर भेद भिन्न ॥१॥

वर्णाश्रम धर्म ज्ञाति कुलगोत । एकाकारी होत आत्मतत्त्वीं ॥२॥

सदोदित पाहे सर्वाठायीं आहे । एकाजनार्दनीं सोय धरी त्याची ॥३॥

२४४९

देहीं वाढें जों जों शांती । तों तों विरक्ति बाणें अंगीं ॥१॥

ऐसा आहे अनुभव । देहीं देव प्रकाशे ॥२॥

देहीं आत्मा परिपुर्ण । भरला संपुर्न चौदेहीं ॥३॥

एका जनार्दनीं रिता ठाव । नाहीं वाव पाहतां जगीं ॥४॥

२४५०

बहुतापुण्यें करूनि जोडला नरदेह । नाहीं त्याचा वेवसाव घडला कांहीं ॥१॥

न करावें तें केलें मनामागें धांवणें । परि नारायणें करुणा केली ॥२॥

आवरुनि इंद्रियें धरियेलीं हातीं । कामक्रोधाची शांती केली सर्व ॥३॥

वायां जाये परि श्रीगुरु भेटला । एका जनार्दनीं जाहला कृतकत्य ॥४॥

२४५१

विदेहदेह विस्मृति पावले । देहादेहीं फिटलें द्वैताद्वैत ॥१॥

ऐसें जनार्दनें उघड दाविलें । देहींच आटलें देहपण ॥२॥

एका जनार्दनीं चौदेहा वेगळा । दाविलासे डोळा उघड मज ॥३॥

२४५२

निमालें राहिलें गेले ऐसे म्हणती । वायां फजीत होती आपुल्या मुखें ॥१॥

नासलें कलेवर घेऊनियां मांडीं । वाउगे तें तोंडी बोलताती ॥२॥

स्वयें आत्मज्योति जया नाहीं आदिअंत । तो आत्मा प्रत्यक्ष निमाला म्हणती ॥३॥

एका जनार्दनीं उफराटी बोली । कैसी भ्रांती पडली त्यांचे मनीं ॥४॥

२४५३

व्याघ्रामुखीं सांपडे गाय । अद्वैतीं तूं रामनाम ध्याय ॥१॥

वाचे गांतां रामनाम । निवारेल क्रोधाकाम ॥२॥

भेदभावाची वासना । रामनामें निरसे जाणा ॥३॥

एकपणें जनीं वनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥

२४५४

रामनाम स्मरे पुरुषोत्तम रे । सहज विद्या ज्ञेय हाही अविद्या धर्म रे ॥१॥

अहं आत्मा हेंही न साही सर्व क्रिया भ्रम रे । विजनवन निरंजन जनार्दन रे ॥२॥

अगम्य गति ध्येय ध्यान साधन बंधन रे । एका जनार्दनीं एका स्वानंद परिपुर्ण रे ॥३॥

२४५५

दर्पणामाजीं आपण । जीवरुपें शिव जाण ॥१॥

जेणे स्वरूपें आपण । तद्रूप बिंब दिसे जाण ॥२॥

अग्नि राखें झाकोळिला । तरी अग्नीपणें संचला ॥३॥

जीवशिव दोन्हीं हो का एक । तरी मलीन एक चोख ॥४॥

थिल्लरीं प्रतिबिंब भासे । बिंबाअंगीम काय संचिता वसे ॥५॥

निर्वाळूनि पहातां वेगीं । बिंब प्रतिबिंब वाउगी ॥६॥

ऐसें भुलूं नये मन । शरण एका जनार्दन ॥७॥

२४५६

आपणा आपण पाहे विचारुनी विचारतां मनी देव तुंचीं ॥१॥

तूंचि देव असतां फिरशी वनोवनीं । प्रगटली काहाणी बोलायासी ॥२॥

देहींचे देवळीं आत्माराम नांदे । भांबावला भक्त हिंडे सदा रानें ॥३॥

एका जनार्दनें भ्रमाची गोष्टी । वायांचि शिणती होती कष्टी ॥४॥

२४५७

श्रमोनी वाउग्या बोलती चावटी । परी हातवटी नये कोणा ॥१॥

ब्रह्माज्ञानी ऐसे मिरविती वरी । क्रोध तो अंतरीं वसतसे ॥२॥

सर्वरुप देखे समचि सारिखें । द्वैत अद्वैत पारखें टाकूनियां ॥३॥

एका जनार्दनीं ब्रह्माज्ञान बोली । सहजचि आली मज अंगीं ॥४॥

२४५८

देव मनुष्य सुताचें बाहुलें । बापें बोळवणा सांगातें दिलें ॥१॥

शेवट पालऊन दिसे मधु । नेसो जाय तंव अवघाचि संबंधू ॥२॥

आंत बाहेरी अवघेचि सूत । स्वरूप देखतां निवताहे चित्त ॥३॥

नीच नवा शोभतु साउला । एका जनार्दनीं मिरवला ॥४॥

२४५९

मस्तकीं केश चिकटलें होती । जैं ते निघती आपुले हातीं ॥१॥

मिळती जैशा माय बहिणी । हातीं घेउनी तेलफणी ॥२॥

ऐसा त्रिगुणाचा ठावो । एका जनार्दनीं पहा वो ॥३॥

२४६०

एकचि माहेर नाथिली । हे तंव जाण भ्रांति बोली ॥१॥

विठ्ठल विठ्ठल रोकडा । विठ्ठल पाहे चहुंकडा ॥२॥

आपण आंत बाहेरी पाहे । विठ्ठल देखोनि उगाची राहे ॥३॥

एका जनार्दनीं शरण । विठ्ठल विठ्ठल परिपूर्ण ॥४॥