समश्लोकी भगवद्‌गीता

संस्कृत भाषेतील गीतेचे पद्यरूपात मराठी भाषेत रूपांतर करण्याचे अवघड कार्य सदाशिवराव परांजपे यांनी केले.


अध्याय बारावा

अर्जुन उवाच

योग युक्‍त सतत असे भजती तुजला तसेच जे भजती ॥

अव्यक्‍त अक्षर ऐसें ब्रह्म यांत योग्य कोणते असती ॥१॥

योग युक्‍त सतत मना मज ठायीं ठेउनच मज भजती ॥

श्रद्धा युक्‍त असे जे श्रेष्ठ तेच जाण मम मते असती ॥२॥

अव्यक्‍त अचल अचिंत्य दृढ अविनाशी अवर्णनीयाला ॥

भजती सर्वव्यापी स्थीर अढळ जे अशाच रुपाला ॥३॥

इंद्रिय निग्रह करिती प्राणी हित चिंतनांत मन गुंते ॥

समबुद्धीही भूती ते येती मजकडेच की अंते ॥४॥

ज्याचे मन अव्यक्‍ती सक्‍त असे त्याग कष्ट बहु होती ॥

देही जो त्यास मिळे कष्टानेच तशी अव्यक्‍त गती ॥५॥

होऊन मत्परायण कर्मे मजलाच सर्व अर्पीती ॥

अनन्य योगें ध्याती उपासना मम तशीच जे करिती ॥६॥

आसक्‍ती मम ठायी पार्था त्यांना उशीर न करितां ॥

मृत्यू जयात ऐशा संसारी होय मीच उद्धरितां ॥७॥

ठेवी मन मम ठायी माझे ठायींच बुद्धिही स्थीर ॥

म्हणजे पुढे न संशय माझे ठायींच वास करणार ॥८॥

स्थैर्य मना आणाया धनंजया तुं समर्थ नसशील ॥

इच्था धरी अशी की अभ्यासे मजसि तू मिळवशील ॥९॥

अभ्यास अशक्य तरी अर्पीतव सर्व कर्म ही मजला ॥

ऐशा कृत्यानेही अंती तू पावशील सिद्धीला ॥१०॥

अशक्य हे ही तुज तर अवलंबी कर्मयोग माझा हा ॥

करुन मन संयमना लोभ सोड कर्म फल मिळावें हा ॥११॥

ज्ञान थोर अभ्यासापेक्षा त्याहून थोर तें ध्यान ॥

कम फल त्याग तयापेक्षा ये शांति तया मागून ॥१२॥

प्राण्याशी द्वेष नसे मैत्री भूतीं न ज्या पर अपुलें ॥

विरागी निरहंकारी दुःख सुखहि सारखे मनी गणिलें ॥१३॥

मनी तुष्ट संयमी निश्‍चय दृढ बुद्धि मनहि मज ठायीं ॥

क्षमा शील भक्‍त असे जन मजला तोच बहु प्रिय होयीं ॥१४॥

त्रास नसे जो लोका लोक जया त्रास मुळी न च होती ॥

क्रोध हर्ष भय तैसा उद्वेग मुक्‍त प्रिय मजशि अती ॥१५॥

नसे अपेक्षा काहीं दक्ष शुद्ध उदासीन निश्‍चिंत ॥

संकल्पाला त्यागी प्रिय मजला होय तोच मम भक्‍त ॥१६॥

हर्ष द्वेष नसोनी गतशोक नसे न इच्छि कांही ॥

शुभाशुभहि कर्म फले त्यागी प्रिय भक्‍ति मान मज तोही ॥१७॥

शत्रू मित्र समज या अपमान मान समान जो मानी ॥

आसक्‍ति न कोठेही सुखदुःखे शीत ऊष्ण सम मानी ॥१८॥

स्तुति निंदा सम मानी मौन धरी शांतही मिळे त्यात ॥

स्वस्थान जसें मज तो स्थिर चित्त भक्‍त मुनी प्रिय होत ॥१९॥

मत्परायणच असुनी ज्ञान अमृत-मय पवित्र सेवीती ॥

श्रद्धा युक्‍तहि असती प्रिय अतीच मजसि भक्‍त ते होती ॥२०॥

सारांश

शा.वि.

पूजा जे करिती तुझीच अथवा ब्रह्मास जे पूजिती ॥

कृष्णा श्रेष्ठ तयात अर्जुन पुसे जी रीत ती कोणती ॥

पूजावे मजलाच हेच बरवे माझे मते पांडव ॥

भक्‍ती ब्रह्मपदी अती कठिण हे सांगे तया यादव ॥१॥