नाचरेद्यस्तु वेदोक्तं स्वयमज्ञोऽजितेन्द्रियः ।
विकर्मणा ह्यधर्मेण मृत्योर्मृत्युमुपैति सः ॥४५॥
आम्ही जितेंद्रिय म्हणवीत । म्हणोनि नाचरे जो वेदोक्त ।
त्यासी नातुडे गा परमार्थ । अतिअनर्थ अंगीं वाजे ॥७८०॥
जरी शास्त्रज्ञ ज्ञाता झाला । आणि वेदोक्ता विमुख ठेला ।
तरी तो जाणपणेंचि नागवला । जाण बुडाला दुःखार्णवीं ॥७८१॥
नाचरे जो वेदोक्त कर्म । त्यक्तकर्में मानी निष्कर्म ।
त्यासी थोर पडला भ्रम । नाडला परम अभिमानें ॥७८२॥
जरी विषयो निग्रहिला । आणि वेदोक्ता जो दुरावला ।
तो निजघाता प्रवर्तला । स्वयें बुडाला नरकार्णवीं ॥७८३॥
वेद निजमूळ परमार्था । तें वेदोक्त नाचरतां ।
जें जें करणें नृपनाथा । तें तें तत्त्वतां अधःपाती ॥७८४॥
डोळे देखणें तत्त्वतां । ते काढोनि पाहों जातां ।
न देखे आपुली डोळसता । मा इतर पदार्था कोण देखे ॥७८५॥
तैसा नाचरोनि वेदार्थु । जो जो मानिला परमार्थु ।
तेणें आंवतूनियां अनर्थु । जाण निश्चितु आणिला घरा ॥७८६॥
तेणें आचार अनर्थपाटें । वाहावले जन्ममरणवाटे ।
तेथ नानायोनिगर्भसंकटें । सोसितां न सुटे कल्पांतीं ॥७८७॥
तेथें जन्मजन्मों जन्म न टके । मरमरों मरण न चुके ।
जैं वेदविहित चुके । तैं अतिदुःखें दुःखभोगु ॥७८८॥
’विकर्मणा ह्यधर्मेण’ । हें मूळींचें पदनिरूपण ।
तेणें विकर्मामाजीं अधर्म पूर्ण । परी अकर्म तें जाण अधर्म नव्हे ॥७८९॥
ज्यासी लावितां न लागे कर्म । या नांव मुख्य निष्कर्म ।
निष्कर्मलक्षण हाचि धर्म । येणेंचि परम मुक्त साधु ॥७९०॥
ज्यासी शुद्ध आकळे अकर्म । तो तत्काळ होय निष्कर्म ।
अकर्माचें कळल्या वर्म । मुक्तता परम पायां लागे ॥७९१॥