श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ४६ वा

वेदोक्तमेव कुर्वाणो निःसङ्गोऽर्पितमीश्वरे ।

नैष्कर्म्यां लभते सिद्धिं रोचनार्था फलश्रुतिः ॥४६॥

दासी स्वामीची आज्ञाधारी । कां राजमुद्रा प्रजांवरी ।

तैसी वेदाज्ञा जो शिरीं धरी । स्वधर्माचारी निष्काम ॥७९२॥

मी एकु कर्मकर्ता । ऐशी उठों नेदी अहंता ।

तें कर्मचि स्वभावतां । अर्पी श्री‍अनंता ईश्वरातें ॥७९३॥

एवं ईश्वरीं जें अर्पे कर्म । तें कर्म होय निर्धर्म ।

याचि नांव परम । ’नैष्कर्म्य’ निजसिद्धी ॥७९४॥

वेदें बोलिलें कर्मफळ । ज्याची वासना निष्काम निर्मळ ।

त्यासि वेदोक्त फळ प्रबळ । भोगावया केवळ स्वप्नीं न दिसे ॥७९५॥

ऐसें असतां कर्मफळ । वांछितां नाडिजे केवळ ।

जेवीं परिसु दे‍ऊनि सोज्ज्वळ । मागिजे पोफळ तांबूलासी ॥७९६॥

कमा निष्कामता नित्य फळ । तेथ फळाशा नाडले सकळ ।

चंदन सर्वांगीं सफळ । तेथ मागतां फळ नाडिजे स्वयें ॥७९७॥

हातीं आंतुडावया मासा । गळीं लाविजे अल्प आमिषा ।

तेवीं निष्काम करावया मानसा । वेदु फळाशा प्रलोभी ॥७९८॥

आमिष घालूनि मासे पाळी । कीं तद्योगें जळाबाहेर गाळी ।

तेवीं कर्म कर्मातें निर्दाळी । हें नेणिजे मुळीं फळकामीं ॥७९९॥

हो कां फळाचिये चाडे । स्वधर्मकर्मीं प्रवृत्ति घडे ।

तेणें नैष्कर्म्यसिद्धि आंतुडे । हें वेदांचें फुडें निजगृह्य ॥८००॥

कर्म ब्रह्मत्वें सदा सफळ । फळ वांच्छी त्यातें निष्फळ ।

हें जाणोनि कर्मकुशळ । फळाशा समूळ छेदिती ॥८०१॥

ऐसें आचरतां वैदिक कर्म । तेणें कर्में पाविजे नैष्कर्म्य ।

याहोनियां अति सुगम । सांगेन वर्म तें ऐक ॥८०२॥