श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ४० वा

संसारकूपे पतितं विषयैर्मुषितेक्षणम् ।

ग्रस्तं कालाहिनाऽऽत्मानं कोऽन्यस्त्रातुमधीश्वरः ॥४०॥

संसारलक्षण कूप अंध । तेथ विषयदृष्टीं विषयांध ।

पडोनि गेले अधाध । बुद्धिमंद उपायीं ॥७३॥

ते कल्पनाजळीं बुडाले । वासनाकल्लोळीं कवळले ।

दंभमदादि जळचरीं तोडिले । तृष्णेच्या पडले कर्दमीं ॥७४॥

दुःखाच्या खडकीं आदळले । स्वर्गपायरीसी अडकले ।

तेथूनिही एक पडले । निर्बुजले भवदळें ॥७५॥

नास्तिकें गेलीं सबुडबुडीं । कर्मठीं धरिल्या कर्मदरडी ।

वेदबाह्य तीं बापुडीं । पडलीं देव्हडीतळवटीं ॥७६॥

निंदेचे शूळ कांटे । फुटोनि निघाले उफराटे ।

द्वेषाचे पाथर मोटे । हृदय फुटे लागतां ॥७७॥

कामाची उकळी प्रबळ । भीतरूनि बाहेरी ये सबळ ।

तेणें डहळलें तें जळ । होय खळबळ जीवासी ॥७८॥

सुटले क्रोधाचे चिरे । वरी पडिल्या उरी नुरे ।

वनितामगरीं नेलें पुरें । विवरद्वारें आंतौतें ॥७९॥

तेथ अवघियांसी एकसरें । गिळिलें काळें काळ‍अजगरें ।

विखें घेरिलें थोरें घोरें । ज्ञान पाठिमोरें सर्वांसी ॥२८०॥

सर्प चढलिया माणुसा । गूळ कडू लागे कैसा ।

निंब खाये घसघसां । गोड गूळसा म्हणौनि ॥८१॥

केवळ विषप्राय विषयो कडू । तो प्रपंचिया जाला गोडू ।

अमृतप्राय परमार्थ गोडू । तो जाला कडू विषयिकां ॥८२॥

कूपाबाहेर वासु ज्यांसी । ते न देखती कूपाआंतुलांसी ।

कूपांतले बाहेरिलांसी । कदाकाळेंसी न देखती ॥८३॥

ऐसिया पीडतयां जीवांसी । काढावया धिंवसा नव्हे कोणासी ।

तुजवांचोनि हृषीकेशी । पाव वेगेंसीं कृपाळुवा ॥८४॥

एवं दुःखकूपपतितां । हृदयस्थु भगवंतुचि त्राता ।

धांव पाव कृष्णनाथा । भवव्यथा निवारीं ॥८५॥

ऐसें जाणोनि तत्त्वतां । त्याच्या चरणा शरण आतां ।

शरण गेलिया सर्वथा । सहज भवव्यथा निवारे ॥८६॥