श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३ रा

न मे मानापमानौ स्तो न चिन्ता गेहपुत्रिणाम् ।

आत्मक्रीड आत्मरतिर्विचरामीह बालवत् ॥३॥

बाल माझें तुझें न म्हणे । उंच नीच कांही नेणे ।

यालागीं मानापमान तेणें । सुखें साहणें सर्वथा ॥५८॥

तिमासांचेनि बाळकें । मानु कोण हें नोळखे ।

अपमानू तोही न देखे । आपुलेनि सुखें क्रीडत ॥५९॥

दुजेपणातें नातळे । बालक आपुलियाचि लीळें ।

आप‍आपणियाशींच खेळें । आपुलेनि मेळें आपण ॥६०॥

देहगेहांची चितां । बाळासि नातळे सर्वथा ।

स्वभावेंचि निश्चिंतता । चिंताकथा त्या नाहीं ॥६१॥

न देखतां दुजी स्थिती । बाळका आपुली आपणिया प्रीती ।

आपुली आपणिया अतिरती । तैसी गती योगिया ॥६२॥

योगियासी प्रपंचाचें भान । सत्यत्वें नाहीं जाण ।

यालागीं मानापमान । दोन्ही समान तयासी ॥६३॥

चित्रींचेनि सापें खादला । तो चित्रींचेनि अमृतें वांचला ।

तेवीं जिण्या मरण्या मुकला । निश्चिळ ठेला निर्द्वंद्वें ॥६४॥

गृहदारापुत्रचिंता । हे समूळ मिथ्या वार्ता ।

स्वदेहो सत्यत्वें असता । तरी करूं लाहता चिंतेतें ॥६५॥

भवमूळ कल्पना जाण । ते कल्पना मनाआघीन ।

तें मन स्वरूपीं जाहलिया लीन । तेव्हां वस्तुचि होणे सर्वत्र ॥६६॥

तेणें स्वरूपानसंघानें । सुखें क्रीडतु चिद्धनें ।

क्रीडा दैवयोगें करणें । देहाभिमानें विरहित ॥६७॥

पावोनि निजसुखप्राप्ती । मन‍आदि इंद्रियें उपरमती ।

अणुभरी स्फुरेना वृत्ती । 'समाधि' बोलती या नांव ॥६८॥

तेचि स्वरूपीं ठेवूनि मन । बाह्यस्फूर्तीचें स्फुरे भान ।

ते दशा गा 'व्युत्थान' । साधुजन बोलती ॥६९॥

उंबर्‍यावरी ठेविला दिवा । तो जेवीं देखे दोंही सवा ।

तैसी व्युत्थानदशा जीवभावा । उभय स्वभावा देखणी ॥७०॥

लवणजळा समरसता । तेवीं स्वरूपीं विरवूनि चित्ता ।

समाधिव्युत्थाना हाणी लाथा । निजीं निजस्वरूपता तापोनी ॥७१॥

त्यासी कोणाचा मानापमान । गृहपुत्रचिंता करी कोण ।

स्वरूपीं हारपलें मन । निजसमाधान पावला ॥७२॥

मनेंवीण जें विहरण । तें बालकाच्या ऐसें जाण ।

दैवयोगें चलनवलन । वृत्तिशून्य वर्तत ॥७३॥