श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २६ वा

जायात्मजार्थपशुभृत्यगृहाप्तवर्गान्पुष्णाति यत्प्रियचिकीर्षया वितन्वन् ।

स्वान्ते सकृच्छ्रमवरुद्धधनः स देहः । सृष्ट्वास्य बीजमवसीदति वृक्षधर्मः ॥२६॥

देहभोगीं मुख्य गोडी । स्त्रीभोगाची अतिआवडी ।

सर्वस्व वेंचोनि जोडी । आणी रोकडी योषिता ॥२॥

स्त्री हातीं धरितां देख । वाढे प्रपंचाचें थोर दुःख ।

गृह पाहिजे आवश्यक । भोगार्थ देख स्त्रियेच्या ॥३॥

त्या गृहाचे गृहसिद्धीं । पाहिजे धनधान्यसमृद्धी ।

जाली प्रजांची वृद्धी । तेणें अतिआधी अनिवार ॥४॥

त्या प्रजांचा अतिलालसू । दासदासी मेळवी पशू ।

थोर कष्टांचा पडे सोसू । सुखलेशू पैं नाहीं ॥५॥

व्याही जांवयांच्या वोढी । आप्तवर्गाचिया कोडी ।

पडे उचिताचिया सांकडीं । सोशितां कोरडी देहाची ॥६॥

पोसावया पोष्यांसी । रची नाना उपायराशी ।

हिंडे स्वदेशीं परदेशीं । अहर्निशीं व्याकुळ ॥७॥

देहासी द्यावया सुख । शतधा वाढवी दुःख ।

देहाभिमानें जन मूर्ख । वृथाभिलाख वाढविती ॥८॥

देहसुखाचिया चाडा । पडे परिग्रहाचे खोडां ।

दारागृहलोभें केला वेडा । न देखे पुढां निजस्वार्थु ॥९॥

देहें वाढविली प्रीती । गृह दारा पुत्र संपत्ती ।

तेचि वासना होय देहांतीं । देहांतराप्रती निजबीज ॥३१०॥

जैसा जोंधळा कणिसा चढे । कणसींचा क्षितीवरी झडे ।

वाढी वाढलें झाड मोडे । तें बीज गाढें उरलेंसे ॥११॥

तेंचि बीज जलभूमीचे संगतीं । सवेंचि झाड वाढे पुढतीं ।

तैसी वासना उरे देहांतीं । देहांतराप्रती न्यावया ॥१२॥

त्या वृक्षाचिया परी । वासनाबीज शरीरीं ।

उरवूनि स्वर्गसंसारीं । योनिद्वारीं जन्मवी ॥१३॥

देहीं वासना केवीं वाढे । तेंही सांगेन तुज पुढें ।

विषय सेवितां वाडेंकोडें । वासना वाढे अनिवार ॥१४॥