अवधूतवचः श्रुत्वा पूर्वेषां नः स पूर्वजः ।
सर्वसङ्गविनिर्मुक्तः समचित्तो बभूव ह ॥३३॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां एकादशस्कन्धे नवमोऽध्यायः ॥९॥
पाहोनि उद्धवा उजू । बोलता जाला अधोक्षजू ।
म्हणे आमचे पूर्वजांचा पूर्वज्जू । राजध्वजू यदुवीरु ॥७६॥
म्हणसी मी नेणें त्याचें नांव । तूं सांगतोसी हें अपूर्व ।
परी ज्याचेनि नामें आम्ही सर्व । वीर 'यादव' म्हणवितों ॥७७॥
हरिखें म्हणे नंदनंदू । तो आमचा पूर्वज यदू ।
ब्रह्मज्ञानाचा संवादू । दत्तात्रेयेंसीं पैं केला ॥७८॥
श्रीदत्तात्रेयाच्या वचनार्था । विश्वासोनि जाहला घेता ।
तेणें सर्वसंगविनिर्मुक्तता । आली हाता यदूच्या ॥७९॥
जो संगू सांडूनि दूर गेला । तेणें संगत्यागूचि केला ।
संगीं असोनि स्नेह सांडिला । संगमुक्त जाला तो जाण ॥४८०॥
आकाश सर्व पदार्थासी । मिळालें असे सर्व देशीं ।
परी नातळेचि सर्वसंगासी । संगमुक्तता त्यासी बोलिजे ॥८१॥
याहूनि विशेष संगमुक्तता । आली यदूचिया हाता ।
तेही सांगेन कथा । परिसें तत्त्वतां उद्धवा ॥८२॥
दत्तात्रेयबोधें तत्त्वतां । सर्वसंगामाजी असतां ।
न देखे संगाची कथावार्ता । 'विशेषमुक्तता' या नांव ॥८३॥
'मज पूर्वी द्वैतसंगू होता । तो जाऊनि निःसंग जालों आतां' ।
या दोनी समूळ मिथ्या वार्ता । विनिर्मुक्तता पावलों ॥८४॥
दोर सापु नाहीं जाला । परी सापुपणाचा आळ आला ।
तोही दोरें नाहींसा केला । भ्रांतीं कल्पिला निजभ्रमु ॥८५॥
दोरु दोरपणें असे । सर्पु तो भ्रांतामनीं वसे ।
ऐसें सांडूनि द्वैतपिसें । रायासी सावकाशें समाधी ॥८६॥
समसाम्यें समानबुद्धी । ते बोलिजे 'निजसमाधी' ।
ते समाधी पावोनि त्रिशुद्धी । राजा निजपदीं पावला ॥८७॥
कृष्ण म्हणे उद्धवासी । 'तुं जन्मूनि ऐशिये वंशीं ।
जरी ब्रह्मज्ञान न साधिशी । तरी उणें पूर्वजांसी येईल ' ॥८८॥
यापरी हृषीकेशी । तिरस्कारोनि उद्धवासी ।
झोंबावया अद्वैतासी । पुट बुद्धीसी देतुसे ॥८९॥
आधींचि विखारू काळियाणा । त्याचेंही पुच्छ रगडिल्या जाणा ।
मग झोंबिन्नल्या सत्राणा । नावरे कोणा सर्वथा ॥४९०॥
आधींचि अनुताप उद्धवासी । वरी तिरस्कारिला हृषीकेशीं ।
तो गिळावया चिद्ब्रह्मासी । निजमानसी खवळला ॥९१॥
पुढिले अध्यायीं निरूपण । कृष्णउद्धवसंवाद जाण ।
सांगेल गुरुशिष्यलक्षण । श्रोते विचक्षण परिसतू ॥९२॥
एका जनार्दनु म्हणे । अगाध कृष्णमुखींचें बोलणें ।
तें मी जरी निरोपूं नेणें । परी तें गोडपणें निववित ॥९३॥
साखरेचा बोळू केला । परी कडूपणा नाहीं आला ।
तैसा ग्रंथु प्राकृतभाषा झाला । असे संचला स्वानंदु ॥९४॥
जरी सोन्याचें पेंडुकें केलें । परी तें दगडमोला नाहीं आलें ।
तैसें भागवत प्राकृत जालें । परी नाहीं चुकलें निजज्ञाना ॥९५॥
मुक्ताफळालागीं सागरीं । बुड्या देती नानापरी ।
तें सांपडलिया घरीं विहिरीं । जो अव्हेरी तो मूर्ख ॥९६॥
तैशी संस्कृतव्याख्यानआटाटी । अतिकष्टें परमार्थीं भेटी ।
तें जोडिल्या मराठीसाठीं । उपेक्षादृष्टि न करावी ॥९७॥
धनवंतु रत्नपारखी पुरा । तेणें धुळीमाजीं देखिल्या हिरा ।
गांठीं बांधोनि आणी घरा । पारखी खरा निजज्ञानें ॥९८॥
तैसें ज्ञाते विद्वज्जन । ग्रंथु मराठी देखोन ।
उपेक्षा न करितां करावा यत्न । पारखोनि चिद्रत्न साधावया ॥९९॥
क्षुद्रदृष्टीं पाहणें पाहतां । बोलु लागेल व्यासाचे ग्रंथा ।
मा हे तरी मराठी कविता । सांडूनि कुटिलता पाहावी ॥५००॥
ज्यांसी निजसुखाची आवडी । ते प्राकृतीं न काढिती खोडी ।
घेतील ज्ञानगर्भाची गोडी । अवस्था गाढी परमार्थी ॥५००॥
जे साचार परमार्थी । ते अधिकारी ये ग्रंथीं ।
ज्यांसी भागवतीं भक्ती । ते पावती निजसुख ॥२॥
ज्यासी भागवतीं नाहीं भक्ती । कोरडी व्युत्पत्ती मिरविती ।
तेही जरी निंदा न करिती । तरी पुढें पावती भक्तीतें ॥३॥
निंदा वसे ज्याचे चित्ता । त्यास गति नाहीं सर्वथा ।
निंदा सकळ पापांचे माथां । दोष ईपरता असेना ॥४॥
निंदकाचें नांव घेतां । दोष वाचेसी होय लागता ।
तिशीं द्यावया प्रायश्चित्ता । 'रामराम' सर्वथा म्हणावें ॥५॥
निंदेमाजीं देखिलें स्वार्था । निंदक प्रवर्तले भक्तहिता ।
बुडवूनि आपुले स्वार्था । परदोष सर्वथा क्षाळिले ॥६॥
सांडूनियां गुणदोष । श्रोतां होआवें सावकाश ।
जेथ वक्ता हृषीकेश । अतिसुरस तें ज्ञान ॥७॥
कृष्णउद्धवांचे ज्ञान । तत्काळ निरसी अज्ञान ।
एका विनवी जनार्दन । सावधान परियेसा ॥५०८॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कंधे श्रीकृष्णोद्धवसंवादे एकाकारटीकायां नवमोऽध्यायः ॥९॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ मूळश्लोक ॥३३॥ ओव्या ॥५०८॥