श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २८ वा

पशूनविधिनाऽऽलभ्य प्रेतभूतगणान् यजन् ।

नरकानवशो जन्तुर्गत्वा यात्युल्बणं तमः ॥२८॥

विधि म्हणे तें न करावें । वेदु बोले तें नाइकावें ।

स्मृतिशास्त्र नावडे जीवें । कर्म करावें स्वेच्छा ॥७६॥

जारण मारण उच्चाटन । स्तंभन मोहन वशीकरण ।

असाध्य साधूनि अंजन । करी लागवण स्त्रियांसी ॥७७॥

लोण राई आणि बिबवे । मधुरसीं कालवी आघवे ।

शाबरी मंत्राचेनि वैभवें । होम करूं धांवे तामस ॥७८॥

कर्म करावया अभिचार । मेष जंबूक वानर ।

सरड बेडूक मत्स्य मगर । गीध घार होमिती ॥७९॥

नग्न भैरव वेताळ । झोटिंग पिशाच कंकाळ ।

मारको मेसको मैराळ । भूतें प्रबळ उपासी ॥५८०॥

काळी चिडी टोंकण घारी । काग बक उलूक मारी ।

आवंतूनि काळी मांजरी । शाबरमंत्री होमिती ॥८१॥

वाहत्या घाण्याचें तेल चोरी । प्रदोषसंधीं न्हाये शनिवारीं ।

शाकिनी डाकिनी मध्यरात्रीं । होमामाझारीं चेतवी ॥८२॥

मद्याचे घट पूर्ण भरी । मातंगीची पूजा करी ।

रुधिर घाली प्रेतयात्रीं । मोहनीमंत्रीं मंत्रूनी ॥८३॥

घेती हळदीची उटी । सेंदूर लाविती ललाटीं ।

काम साधावया हटीं । अंजन कष्टी साधिती ॥८४॥

होमपात्रें करावया तांतडी । समूळ अश्वत्थातें तोडी ।

फळित पुष्पित ओषधी उपडी । आसनाबुडीं घालावया ॥८५॥

बीज जपावया मंत्राचें । वोलें कातडें प्रेताचें ।

आणवी मृग‍अस्वलांचें । भय पापाचें मानीना ॥८६॥

खेचर भूचर जळचर । जीव पीडिती अपार ।

घेऊनि ब्राह्मणाचें रुधिर । अभिचार आचरती ॥८७॥

गायीब्राह्मणांसी जाण । पीडा करिती दारुण ।

क्षेत्रवित्तदाराहरण । स्वार्थें प्राण घेताति ॥८८॥

देवालयींचें देवलेश । कां शिवालयींचे शिवशेष ।

घेतां न करिती आळस । वासना असोस अधर्मीं ॥८९॥

एवं कर्म करितां ऐसें । तेणें अकर्म कर्मवशें ।

अंधतमीं तो प्रवेशे । जेवीं कां अवसे चंद्रमा ॥५९०॥

अकर्म जाण अतुर्बळी । जीवाचें निजज्ञान छळी ।

अतिमूढ करूनि ते काळीं । निरयकल्लोळीं घालित ॥९१॥

ते नरकींची नवल कथा । कोटि वर्षें तळीं जातां ।

ठाव न लगे गा सर्वथा । केवीं वरुता येईल ॥९२॥

त्यातें 'अंधतम' म्हणती । जें देखतां अंध होय वृत्ती ।

निघतां निर्गमु विसरती । नरकीं वसती मूढत्वें ॥९३॥

जंव होय कर्मभोगान्त । तंव नरक भोगी आकल्पान्त ।

मग स्थावरत्व पावत । वृक्ष होत कां पाषाण ॥९४॥

ऐशी अवस्था गाढमूढ । केवळ जाड्य झालें जड ।

स्वप्नीं सुख नेणती गोड । दुःख दुर्वाड भोगिती ॥९५॥

एवं अधर्मवृत्तीं वर्ततां । सुखलेश न लभे सर्वथा ।

दुःख अनिवार भोगितां । निर्गमता त्यां नाहीं ॥९६॥