श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३० वा

लोकानां लोकपालानां मद् भयं कल्पजीविनाम् ।

ब्रह्मणोऽपि भयं मत्तो द्विपरार्धपरायुषः ॥३०॥

लोकपाळामाजीं अमरेंद्र । मरुद्‍गणांचा राजा इंद्र ।

ज्यासी मानिती सूर्यचंद्र । वरुण कुबेर यमादि ॥५॥

ज्या अमरावती सिंहासन । ऐरावताचें आरोहण ।

उच्चैःश्रवा अश्व जाण । पुढें आपण खोलणिये ॥६॥

ज्यासी उर्वशी भोगपत्‍नी । रंभामुख्य विलासिनी ।

जेथ तिलोत्तमा नाचणी । चिंतामणी लोळती ॥७॥

अष्टमासिद्धींचीं भांडारें । रत्‍नजडित धवळारें ।

मर्गजाचे डोल्हारे । सुवर्णसूत्रें लाविले ॥८॥

वैदूर्याचे शाहाडे । कामधेनूंचे वाडे ।

कल्पद्रुमांचे मांदोडे । चहूंकडे शोभती ॥९॥

लोकपाळ आज्ञेचे । सुरसेना सैन्य ज्याचें ।

एवढें ऐश्वर्य जयाचें । राज्य स्वर्गीचें भोगित ॥६१०॥

त्यासी माझी काळशक्ती । ब्रह्मयाचे दिनांतीं ।

चौदा इंद्र क्षया जाती । येरांची गति कायशी ॥१॥

ब्रह्मायु म्हणती समता । जो द्विपरार्ध आयुष्यवंता ।

जंव न पवे माझी काळसत्ता । तंव श्लाघ्यता आयुष्याची ॥१२॥

ज्यासी अग्रपूजेची मान्यता । जो लोकलोकपाळांचा कर्ता ।

त्या ब्रह्मयासी माझी काळसत्ता । ग्रासी सर्वथा सलोकें ॥१३॥

मी काळात्मा दंडधरु । शास्ता नियंता ईश्वरु ।

अंतर्यामी सर्वेश्वरु । अतिदुर्धरु व्यापकु ॥१४॥

माझा काळक्षोभ दारुण । त्यातें आवरूं शके कोण ।

धर्म‍अर्थकामें जाण । निवारण त्या नव्हे ॥१५॥

प्रळयकर्त्या महाकाळासी । माझी काळसत्ता ग्रासी ।

माझें महाभय सर्वांसी । लोकपाळांसी सुख कैंचें ॥१६॥

लवनिमेष-पळपळें । माझेनि भयें सूर्य चळे ।

माझेनि भयें प्राण खेळे । वायु चळे माझेनि भेणें ॥१७॥

माझे आज्ञेवरी अग्नि जाण । वसवीतसे जठरस्थान ।

मद्‍भयें नव्हे अधिक न्यून । पचवी अन्न चतुर्विधि ॥१८॥

यथाकाळीं पर्जन्यधारीं । इंद्र वर्षे मद्‍भयेंकरीं ।

मृत्यु स्वकाळें प्रळय करी । भय भारी त्या माझें ॥१९॥

माझेनि भयेंकरीं देखा । समुद्र नोलांडी निजरेखा ।

माझिया भयाची थोर शंका । तिंही लोकां कांपवी ॥६२०॥

तिंही लोकांचा शास्ता । ईश्वर तो मी नियंता ।

येणें कर्मजडाची वार्ता । अनीश्वरता छेदिली ॥२१॥

प्रवृत्तीसी अनर्थता । मागां दाविली तत्त्वतां ।

वैराग्य स्थापिलें सदृढता । निवृत्ति सर्वथा अतिश्रेष्ठ ॥२२॥

आपुल्या ऐश्वर्याच्या आविष्कारें । साधूनि ईश्वरत्व केलें खरें ।

मीमांसकमत-निराकारें । निरूपण पुढारें चालवी ॥२३॥

मीमांसकमतवार्ता । बोलिले जीवासी अनेकता ।

तोचि कर्ता आणि भोक्ता । हेचि सर्वथा निराकारी ॥२४॥