श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ७ वा

वेणुसङ्घर्षजो वह्निर्दग्ध्वा शाम्यति तद्वनम् ।

एवं गुणव्यत्ययजो देहः शाम्यति तत्क्रियः ॥७॥

दैवें वायूच्या कल्लोळीं । परस्परें वेळूजाळीं ।

स्वजातिकांचणीं इंगळी । पेटली ते होळी वनाची करी ॥८९॥

अग्नि उपजला जे कांडीं । तेंही कांडें जाळूनि सांडी ।

वनीं नुरवूनियां काडी । स्वयें राखोंडी होऊनि विझे ॥१९०॥

तेवीं वैराग्याभ्यासवायूंनीं । होतां त्रिगुणांची कांचणी ।

तेथें प्रकटला ज्ञानाग्नी । अविद्यावनीं दाहकू ॥९१॥

तो हरिगुरुकृपा खवळला । वृत्तिरूपें प्रज्वळला ।

देहद्वयेंसीं लागला । प्रवर्तला गुणांतें जाळूं ॥९२॥

जळाल्या आषातृष्णेच्या पाळी । जळालीं कामलोभांची कोल्हीं ।

क्रोधव्याघ्राची होळी झाली । आगी लागली मदगजा ॥९३॥

जाळिली स्नेहाची आरांटी । जाळिली असत्याची बोरांटी ।

जाळिला मोह‍अजगरू उठाउठी । जाळिला शेवटीं काळविट काळू ॥९४॥

उठिला अहंकाराचा सोरू । धरितां न धरे अनिवारू ।

तोही जाळिला दुर्धरू । वणवा चौफेरू कोंडला ॥९५॥

पळूनि जावयापुरता । अणुभरी ठावो नुरेचि रिता ।

एवं जळाला तो पळतपळतां । अहंसोरु सर्वथा निमाला ॥९६॥

नवल अग्नीचें विंदाण । आपणिया जाळी आपण ।

दाहकशक्तीतें जाळून । स्वस्वरूपीं जाण उपरमे ॥९७॥

ऐसें ऐकोनि निरूपण । उद्धवासी विस्मयो गहन ।

जनास केवढी नागवण । आप आपणिया आपण वोढवली ॥९८॥

नश्वरदेहाचिये साठीं । पाविजे परब्रह्माची पुष्टी ।

ते सांडूनियां करंटीं । विषयनिष्ठीं मरमरों मरती ॥९९॥

सात्त्विकसेवनें सत्त्ववृद्धी । तेणें अलभ्य लाभे सिद्धी ।

ते सांडोनियां दुर्बुद्धी । विषयविधीं रातले ॥२००॥

केवढा नाडू मांडला लोकां । ऐशी जीवींची आशंका ।

यालागीं यदुनायका । आदरें देखा पुसत ॥१॥