श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ८ वा

श्रीउद्धव उवाच ।

विदन्ति मर्त्याः प्रायेण विषयान् पदमापदाम् ।

तथापि भुञ्जते कृष्ण तत्कथं श्वखराजवत् ॥८॥

उद्धव म्हणे श्रीमुकुंदा । ऐक सर्वज्ञा गोविंदा ।

विषयांची पदोपदीं आपदा । सर्वीं सर्वदा कळलीसे ॥२॥

जो झाला विषयाधीन । तो सर्वीं सर्वत्र सदा दीन ।

ऐसें जाणतजाणतां जन । आसक्ति गहन विषयांची ॥३॥

जैसें कां श्वान आणि खर अज । तैसे विषयांसी लोक निर्लज्ज ।

सांडूनि स्वहिताचें काज । का विषयांचे भोज नाचती ॥४॥

शुनी वसवसोनि पाठीं लागे । श्वान सवेंच लागे मागें ।

पुच्छ हालवूनि हुंगे । लाज नेघे जनाची ॥५॥

काणा कुंटा व्याधिव्याप्त । चिंता कांठफरा गळां वाहत ।

तोही शुनीमागें धांवत । कामासक्त अविचार ॥६॥

शुनी सक्रोधें वसवसी । तें गोड लागे श्वानासी ।

जीवित बांधलें तिच्या पुंसीं । तीमागमागेंसीं हिंडतू ॥७॥

अंगीं अंगा होतां भेटी । सक्रोध शुनी लागे पाठीं ।

तरी न सोडी पुसांटी । कुंकांत उठी कामासी ॥८॥

ऐशा संकटीं जैं भोग चढे । तैं भोगासवेंचि आडकोनि पडे ।

हड हड करिती चहूंकडे । जगापुढें फजीती ॥९॥

निंदेचे सैंघ वाजती धोंडे । मूर्ख तेही थुंकिती तोंडें ।

ऐंसेंचि पुरुषासही घडे । तरीही आवडे अतिकामू ॥२१०॥

श्वानाचें हेंड तत्काळ सुटे । मनुष्याचें आकल्प न सुटे ।

स्त्रीलोभाळू अतिलोभिष्ठे । तीलागीं संकटें नाना सोशी ॥११॥

नातरी गाढवाच्या परी । दूरी देखोनियां खरी ।

भुंकत धांवे तीवरी । लाज न धरी सर्वथा ॥१२॥

खरी पळे पुढेंपुढें । खरू धांवे वाडेंकोडें ।

लाता हाणोनि फोडी जाभाडें । तरी पुढेंपुढें धसो लागे ॥१३॥

लाता हाणे उरावरी । तरी तिची प्रीती धरी ।

ऐशिया स्त्रियांचे घराचारीं । खराच्यापरी नांदती ॥१४॥

नातरी बोकडाची गति जैशी । तैशी दशा दिसे पुरुषासी ।

मारूं आणिल्या पशुहत्यार्‍यापाशीं । तरी शेळ्यांसी सेवित ॥१५॥

स्वयाती मारितां देखे । अनुताप नेघे तेणें दुःखें ।

मृत्युसमीपही अभिलाखें । कामसुखें वांछिती ॥१६॥

पूर्ण मृत्यूची पायरी । तें वार्धक्य वाजलें उरीं ।

तरी धांवे विषयावरी । आठवू न धरी मरणाचा ॥१७॥

मेष मारूं आणिला घातकें । निजसख्यांतें मारितां देखे ।

तें न मनूनियां यथासुखें । अजीसीं हरिखें रमों धांवे ॥१८॥

मेष श्वान आणि खर । हे ऋतुकाळींचि विषयतत्पर ।

त्याहूनि विशेषेंसीं नर । कामी दुर्धर सर्वदा ॥१९॥

गर्भ संभवल्यापाठीं । श्वानही स्त्रीभोगासी नुठी ।

पुरुषाची अभिनव गोठी । गरोदर गोमटी भोगिती ॥२२०॥

गाढव गाढवीसी बुंथड । न करी अलंकार मोथड ।

मनुष्यासी स्त्रियेचें कोड । तिचें वालभ वाड वाढवी ॥२१॥

दांडा गोंडा मूद वेणी । टिळकुवरी रत्‍नखेवणी ।

नाकींचें हालों दे सुपाणी । हें मनुष्यपणीं वालभ ॥२२॥

जरी प्रसूतिकाळ निकट । गाड्याएवढें वाढलें पोट ।

तरी कामचारी विवेकनष्ट । रमताती दुष्ट स्त्रियांसीं ॥२३॥

अस्थि मांस विष्ठा मूत । तेणें कामिनी पूर्ण भरित ।

ते कुश्चळीं जन कामासक्त । जाणोनि होत कां देवा ॥२४॥

या प्रश्नाचें प्रत्युत्तर । तीं श्लोकीं सांगे शार्ग्ङधर ।

कामासक्तीचा विचार । ऐक सादर उद्धवा ॥२५॥