श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १९ वा

स मामचिंतयद् देवः प्रश्नपारतितीर्षया ।

तस्याहं हंसरूपेण सकाशमगमं तदा ॥१९॥

निरसावया पुत्राचें अज्ञान । आणि तरावया त्यांचा प्रश्न ।

ब्रह्मा करी माझें चिंतन । तेव्हां माझेंही मन कळवळलें ॥८५॥

ब्रह्मा माझे पोटींचे बाळ । त्यासी कर्मजाड्यें आलें पडळ ।

तें निरसावया तत्काळ । हंस केवळ मी जाहलों ॥८६॥

प्रश्न केला अपरंपार । जो परमहंसाचें परम सार ।

त्याचा पावावया परपार । हंसरूपधर मी जाहलों ॥८७॥

नातळे वर्णव्यक्तिविलास । तो मी श्वेतवर्ण स्वप्रकाश ।

स्वयें झालों राजहंस । ब्रह्मपुत्रांस उपदेशावया ॥८८॥

सृष्टि स्त्रजावयाचे विधी । विधाता लागला त्रिशुद्धी ।

तेणें कर्मजड झाली बुद्धी । निजज्ञानसिद्धी विसरला ॥८९॥

जो म्हणे मी कर्माधिकारी । तेव्हांचि तो देहधारी ।

तो परमार्थाचे नगरीं । न सरे निर्धारीं बाह्यमुद्रा ॥२९०॥

'न कर्मणा न प्रजया' ऐसी वेदोक्ति । कर्म निषेधें त्यागवि श्रुती ।

तेणें कर्में ब्रह्मप्राप्ती । जे म्हणती ते अज्ञान ज्ञाते ॥९१॥

म्यां उपदेशिलें ब्रह्मयासी । शेखीं कर्मजाड्य आलें त्यासी ।

केवळ कर्में कर्मठासी । मुक्ति तयासी कैसेनी ॥९२॥

ब्रह्मा अदृष्टद्रष्टा लोकीं तिहीं । तो कर्मजाड्यें झाला विषयी ।

इतरांचा तो पाड कायी । ठकले ये ठायीं सज्ञान ॥९३॥

सांगतां पुत्रांचा प्रश्न । उजळेल ब्रह्मयाचें निजज्ञान ।

ऐसें साधोनियां विंदान । सत्यलोकीं जाण उतरलों ॥९४॥

प्रश्नकर्ते सनकादिक । वक्ता सत्यलोकनायक ।

दोहींसीही पडली अटक । ते काळीं देख मी आलों ॥९५॥

नासों नेदितां साचार । हंस निवडी क्षीरनीर ।

तैसें निवडावया सारासार । ज्ञानचतुर मी राजहंस ॥९६॥

पूर्वपुण्यसंचयेंवीण । विमानेंवीण स्वयें गमन ।

सत्यलोकीं आगमन । कोणाचेंही जाण कदा नव्हे ॥९७॥

मी पापपुण्यातीत पाहीं । यालागीं मज पाप पुण्य नाहीं ।

पाखीं कां चालोनि पायीं । तो मी सर्वां ठायीं सर्वगतू ॥९८॥

त्या सत्यलोका मी अवचितां । हंसस्वरूपें झालों येता ।

त्या मज देखोनियां समस्तां । परमाश्चर्यता वाटली ॥९९॥