श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २३ वा

पञ्चात्मकेषु भूतेषु समानेषु च वस्तुतः ।

को भवानिति वः प्रश्नो वाचारंभो ह्यनर्थकः ॥२३॥

आदी ब्रह्मा अंतीं मशक । देह तितुका पांचभौतिक ।

तेथ तूं कोण म्हणावया देख । वेगळीक दिसेना ॥२२॥

कटक कुंडलें मुकुट माळा । करमुद्रिका कटिमेखळा ।

अलंकार पाहातां डोळां । सुवर्णावेगळा अंशु नाहीं ॥२३॥

कां घडा गाडगें वेळणी । परळ रांजण माथणी ।

हें मृत्तिकेवांचुनी । आन कांहीं असेना ॥२४॥

तेवीं सर्व देहीं देहत्वें जाण । पांचभौतिक समसमान ।

तेथ म्हणावया तूं कोण । वेगळेपण असेना ॥२५॥

वस्तु वस्तुत्वें समसमान । भूतें भूतत्वें समान जाण ।

तेथ प्रश्नोक्ति वाचारंभण । 'तूं कोण' हें अनर्थू ॥२६॥

हो कां आपणिया आपण । जो कोणी पुसेल तूं कोण ।

तो अतिभ्रमें भुलला जाण । निजात्मज्ञान विसरला ॥२७॥

विचारितां प्रश्नाचा अर्थू । एवढा दिसतसे अनर्थू ।

कांहीं भासेना परमार्थू । तूं कोण हा व्यर्थू प्रश्न तुमचा ॥२८॥

देहासी तूं कोण ऐसें । आत्मा जैं स्वयें पुसे ।

तैं आत्मत्वा लागलें पिसें । अतिभ्रंशें भूलला ॥२९॥

दोराअंगीं सर्प नसे । त्यावरी तो भ्रमें भासे ।

त्या सर्पातें दोरू पुसे । तूं कोण ऐसें तें मिथ्या ॥३३०॥

या रीतीं त्यांचें प्रश्नखंडन । उद्धवा तैं म्यां केलें जाण ।

तेणें भेदाचें निरसन । वचनोक्तीं जाण दाविलें ॥३१॥

प्रश्नखंडणाचे अर्थें । कैंचीं करणें कैंचीं भूतें ।

भेद नाहीं जीवशिवांतें । हेंही त्यांतें सूचिलें ॥३२॥

याहीवरी जे कथा गहन । परम कारणेंसीं अभिन्न ।

त्यांसी म्यां सांगीतलें निजज्ञान । ऐक सावधान उद्धवा ॥३३॥