श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १४ वा

न पारमेष्ठ्यं न महेन्द्रधिष्ण्यं । न सार्वभौमं न रसाधिपत्यम् ।

न योगसिद्धीरपुनर्भवं वा । मय्यर्पितात्मेच्छति मद् विनान्यत् ॥ १४ ॥

माझे ठायीं अर्पितचित्त । ऐसे माझे निजभक्त ।

माझेनि सुखें सुखी सतत । ते अनासक्त सर्वार्थीं ॥१५॥

माझ्याठायीं नित्यभक्ती । आणि लोकलोकांतरआसक्ती ।

ते भक्ति नव्हे कामासक्ती । जाण निश्चितीं उद्धवा ॥१६॥

सकळ द्वीपांसमवेत । सार्वभौम वलयांकित ।

येऊनियां होतां प्राप्त । माझे निजभक्त थुंकिती ॥१७॥

विष्ठेमाजील सगळे चणे । ते सूकरासी गोडपणें ।

त्यांतें कांटाळती शहाणे । तेवीं मद्‍भक्तीं सांडणें सार्वभौमता ॥१८॥

रसातळादि समस्त । पाताळीं भोग अमृतयुक्त ।

ते प्राप्त होतां माझे भक्त । लाता हाणत अनिच्छा ॥१९॥

खात्या सांडूनि अमृतफळा । शाहाणा न घे पेंडीचा गोळा ।

तेवीं सांडूनि सुखसोहळा । भक्त रसातळा न वचती ॥१२०॥

सुर नर पन्नग वंदिती । येणें महत्त्वें आलिया अमरावती ।

जेवीं कां कस्तूरीपुढें माती । तेवीं उपेक्षिती मद्‍भक्त ॥२१॥

जें इंद्रादिकां वंद्य स्थान । उत्तमोत्तम ब्रह्मसदन ।

तें तुच्छ करिती भक्तजन । जे सुखसंपन्न मद्‍भावें ॥२२॥

ताक दूध पाहतां दिठीं । सारिखेंपणें होतसे भेटी ।

सज्ञान दूध लाविती ओंठीं । त्यागिती वाटी ताकाची ॥२३॥

तेवीं सत्यलोक आणि भक्तिसुख । समान मानिती केवळ मूर्ख ।

मद्‍भावें माझे भक्त जे चोख । ते सत्यलोक धिक्कारिती ॥२४॥

इंद्रपद ब्रह्मसदन । पाताळभोग अमृतपान ।

एके काळें द्यावया जाण । सर्वसिद्धी आपण आलिया ॥२५॥

ज्या साधावया महासिद्धी । योगी शिणताती नाना विधी ।

त्या प्रकटल्या त्रिशुद्धी । भक्त सद्‍बुद्धी नातळती ॥२६॥

त्या अणिमादि सिद्धींच्या माथां । मद्‍भक्तीं हाणोनि लाता ।

लागले माझ्या भक्तिपंथा । जाण तत्त्वतां उद्धवा ॥२७॥

या सिद्धींची कायसी कथा । सलोकता समीपता ।

माझी देतां स्वरूपता । भक्त सर्वथा न घेती ॥२८॥

जेथ न रिघेचि काळसत्ता । नाहीं जन्ममरणवार्ता ।

ऐशी देतां माझी सायुज्यता । भक्त सर्वथा न घेती ॥२९॥

आधीं असावें वेगळेपणें । मग सायुज्यें एक होणें ।

हें मूळचें अबद्ध बोलणें । सायुज्य न घेणें मद्‍भक्तीं ॥१३०॥

भक्तिसुखें सुखावली स्थिती । यालागीं आवडे माझी भक्ती ।

पायां लागती चारी मुक्ती । भक्त न घेती मजवीण ॥३१॥

एक मजवांचूनि कांहीं । भक्तांसी आणिक प्रिय नाहीं ।

माझेनि भजनसुखें पाहीं । लोकीं तिहीं न समाती ॥३२॥

आदिकरूनि चारी मुक्ती । मजवेगळी जे सुखप्राप्ती ।

भक्त सर्वथा न घेती । माझ्या अभेदभक्ती लोधले ॥३३॥

मजवेगळें जें जें सुख । तुच्छ करूनि सांडिती देख ।

माझ्या भजनाचा परम हरिख । अलोलिक मद्‍भक्तां ॥३४॥

म्हणाल भक्त केवळ वेडीं । तुझ्या भजनीं धरिती गोडी ।

परी तुज तयांची आवडी । नसेल गाढी अतिप्रीती ॥३५॥

जेवीं गोचिडां आवडे म्हशी । परी गोचीड नावडे तिसी ।

तेवीं भक्तांची प्रीती तुजसरिसी । तुज त्यांची प्रीति नसेल ॥३६॥

भज्य भजन भजता । हे त्रिपुटी आविद्यकता ।

अविद्यायुक्त भजनपंथा । नसेल सर्वथा तुज प्रीती ॥३७॥

जेवीं कां स्वप्नींचे आंवतणें । जागत्यासी नाहीं जेवूं जाणें ।

तेवीं अविद्यायुक्त मिथ्याभजनें । त्वां प्रीती करणें हें घडेना ॥३८॥

ऐसा आशंकेचा अभिप्रावो । तेचि अर्थीं सांगताहे देवो ।

भजनीं भक्तांचा शुद्ध भावो । तेथ मजही पहा हो अतिप्रीती ॥३९॥

जो जैसा मजकारणें । मी तैसाचि त्याकारणें ।

भक्त अनन्य मजकारणें । मीही त्यांकारणें अनन्य ॥१४०॥