श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३२ वा

श्रीभगवानुवाच ।

सम आसन आसीनः समकायो यथासुखम् ।

हस्तावुत्सङ्ग आधाय स्वनासाग्रकृतेक्षणः ॥ ३२ ॥

ऐक आसनाचें लक्षण । पाषाणीं व्याधि संभवे जाण ।

केवळ धरणीचें आसन । तें अति कठिण दुःखरूप ॥२॥

दारुकासनें निर्दय मन । कोरड्या काष्ठाऐसें होय जाण ।

तृणासनीं विकल्प गहन । जैसें कां तृण विचित्रांकुरें ॥३॥

वृक्षपल्लवांवरी आसन । तेणें चित्त सदा दोलायमान ।

जारण मारण स्तंभन । तेथ काळें आसन साधकां ॥४॥

ज्ञानोपलब्धि मृगाजिनीं । मोक्षसिद्धि व्याघ्रजिनीं ।

मोक्षादि सर्व सिद्धींची श्रेणी । श्वेतकंबलासनीं साधकां ॥५॥

भूमिका शुद्ध आणि समान । पाहोनि निरुपद्रव स्थान ।

तेथ रचावें आसन । सुलक्षण अनुकमें ॥६॥

कुश वस्त्र कंबलाजिन । इंहीं युक्त घालावें आसन ।

उंच नीच न व्हावें जाण । समसमान समभागें ॥७॥

उंच झालिया आसन डोले । नीचीं भूमिदोष आदळे ।

यालागीं समत्वें प्रांजळें । रचावें कोवळें मृदु आसन ॥८॥

तेथ शुद्ध मुद्रा वज्रासन । कां अंबुजासनही जाण ।

अथवा घालावें सहजासन । जे आसनीं मन सुखावे ॥९॥

तेणें मेरुदंड अवक्र शुद्ध । समकाया राखोनि प्रसिद्ध ।

मूळाधारादि तीनी बंध । अतिसुबद्ध पैं द्यावे ॥४१०॥

ऐसें आसन लागतां । आसनावरी स्वभावतां ।

करांबुजाची विकासता । उत्संगता शोभती ॥११॥

नाकाचें अग्न सांडूनि दूरी । दृष्टि ठेवावी नासिकाग्रीं ।

ते ठायी बैसे अग्निचक्रीं । योगगंभीरीं योग्यता ॥१२॥

ते अभ्यासीं निजनिश्चळें । योगाभ्यासे योगबळें ।

अर्धोन्मीलित होती डोळे । धारणामेळें ते काळीं ॥१३॥

भेदापासाव उठाउठी । उपरमतां अभेदीं दृष्टी ।

तिची नासाग्रीं दिसे मिठी । इतर दृष्टी न लक्षितां ॥१४॥

आसनजयो त्रिबंधप्राप्ती । दृष्टीची उपरमस्थिती ।

हे अकस्मात कोणे रीतीं । साधकाहातीं आतुडेल ॥१५॥

ऐसी आशंका धरिसी चित्तीं । त्याही अभ्यासाची स्थिती ।

उद्धवा मी तुजप्रती । यथानिगुती सांगेन ॥१६॥