श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


आरंभ

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥

ॐ नमो श्रीजनार्दन । सकळ सिद्धींचें सिद्धस्थान ।

सकळ ऋद्धींचें परम निधान । तुझे श्रीचरण सर्वार्थी ॥१॥

निधान साधावया अंजन । नयनीं काळिमा घालिती जन ।

तेणें काळवंडले नयन । थितें निधान दिसेना ॥२॥

तैसे नव्हती तुझे चरण । करितां चरणरजवंदन ।

निःशेष काळिमा निरसे जाण । पूर्ण निधान दाविसी ॥३॥

अंजनें साधितां निधान । तेथ छळावया पावे विघ्न ।

बळी देऊनि साधिल्या जाण । नश्वरपण तयासी ॥४॥

तैसे नव्हती तुझे चरण । अवलीळा करितां स्मरण ।

नित्य सिद्ध अव्यय जाण । निजनिधान ठसावे ॥५॥

हें साधूनियां निधान । झाले सनकादिक संपन्न ।

नारदाचें उदारपण । येणेंचि जाण वाखाणे ॥६॥

वज्रकवच प्रल्हादासी । हेंचि भांडवल गांठी त्यासी ।

शुकादि वामदेवांसी । महिमा येणेंसीं पावले ते ॥७॥

व्यासवाल्मीकि महावेव्हारे । येणेंचि भांडवलें झाले खरे ।

त्यांचेनि भांडवलें लहान थोरें । छेदूनि दरिद्रें नांदती ॥८॥

त्या सद्‍गुरूचे श्रीचरण । परम निधींचें निधान ।

एका जनार्दना शरण । हें आम्हां परिपूर्ण भांडवल ॥९॥

येणेंचि भांडवलें प्रस्तुत । प्राप्त झालें श्रीभागवत ।

तेथ उद्धवासी श्रीअनंत । ज्ञानमथितार्थ सांगत ॥१०॥

त्या दोघांची एकान्त मातू । प्रकट जाहली जगाआंतू ।

हा परीक्षितीचा विख्यातू । उपकार लोकांतू थोर झाला ॥११॥

ज्याचे श्रद्धेच्या आवडीं । शुक पावला लवडसवडी ।

तेणें गुह्य ज्ञानाची गोडी । प्रकट उघडी दाखविली ॥१२॥

त्या शुकाचें नवल महिमान । कानीं न सांगतां गुह्य ज्ञान ।

श्रवणें तोडोनि भवबंधन । परीक्षिती जाण उद्धरिला ॥१३॥

एथवरी श्रवणाची गोडी । प्रसिद्ध दाविली उघडी ।

तरी अभाग्यु दांतखिळी पाडी । कानाची नुघडी निमटली मिठी ॥१४॥

श्रवणीं घालितां वाडेंकोडें । कथासारामृत बाहेरी सांडे ।

श्रवणाआंतौता थेंबही न पडे । यालागीं रडे विषयांसी ॥१५॥

असो हे श्रोत्यांची कथा । कथा सांगे जो वक्ता ।

तोही तैसाचि रिता । घोटु आंतौता पावों नेदी ॥१६॥

जैसा गुळ‍उंसाचा घाणा । रसु बाहेरी जाये मांदणा ।

फिकेपणें करकरी गहना । ते गती वदना वक्त्याचे ॥१७॥

जें कथामृताचें गोडपण । तें सद्‍गुरूवीण चाखवी कोण ।

यालागीं जनार्दना शरण । जेणें गोडपण चाखविलें ॥१८॥

परी चाखविली उणखूण । तेही अभिनव आहे जाण ।

स्वाद स्वादिता आपण । होऊनि गोडपण चाखवी ॥१९॥

बाळकाहातीं दिधल्या फळा । खावें हें न कळे त्या अबळा ।

त्याचे मुखीं घालूनि गळाळा । गोडीचा जिव्हाळा जनक दावी ॥२०॥

गोडी लागल्या बाळकासी । तेंचि फळ खाय अहर्निशीं ।

तेवीं जनार्दनें आम्हांसी । गोडी श्रीभागवतासी लाविली ॥२१॥

ऐसी लाविली गोडी चढोवडी । तेणें झाली नवलपरवडी ।

मज सांडितांही ते गोडी । गोडी न सोडी मजलागीं ॥२२॥

ते गोडीनें गिळिलें मातें । मीपण गेलें गोडीआंतौतें ।

ते गोडीचें उथळलें भरितें । सबाह्य रितें उरों नेदी ॥२३॥

हें शुकमुखींचें श्रेष्ठ फळ । गोडपणें अतिरसाळ ।

त्वचा आंठोळीवीण केवळ । गोडीच सकळ फळरूपें ॥२४॥

ते श्रीभागवतींची गोडी । श्रीकृष्णें निजआवडीं ।

उद्धवासी कडोविकडी । भक्ति चोखडी चाखविली ॥२५॥

करितां माझें भजन । धरितां माझे मूर्तीचे ध्यान ।

समाधिपर्यंत साधन । उद्धवासी संपूर्ण सांगीतलें ॥२६॥

ते कृष्णामुखींची मातू । ऐकोनि चौदाव्या अध्यायांतू ।

उद्धव हरिखला अद्‍भुतू । माझा निजस्वार्थू फावला ॥२७॥

मज कृष्णमूर्तीचें ध्यान । सहजें सदा असे जाण ।

तेणेंच होय समाधि समाधान । तरी कां प्रश्न करूं आतां ॥२८॥

ऐकोनि चौदावा अध्यायो । झाला उद्धवासी हा दृढ भावो ।

हें देखोनि स्वयें देवो । पुढील अभिप्रावो सूचितू ॥२९॥

दृढ विश्वसेंसीं जाण । करितां माझें भजन ध्यान ।

पुढां उपजे सिद्धींचें विघ्न । ते अर्थीं श्रीकृष्ण उपदेशी ॥३०॥

पंधरावे अध्यायीं निरूपण । भक्तीं माझें करितां भजन ।

अवश्य सिद्धी उपजती जाण । त्या त्यागवी विघ्न म्हणोनी ॥३१॥