श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २९ वा

अग्न्यादिभिर्न हन्येत मुनेर्योगमयं वपुः ।

मद्योगशान्तचित्तस्य यादसामुदकं यथा ॥२९॥

अतिप्रयास करितां चित्त । मजसी योगातें झालें प्राप्त ।

तेणें योगें शरीर योगयुक्त । अबाधित महाद्वंद्वीं ॥५३॥

त्यासी बाधीना शीत उष्ण । मृदु आणिक कठिण ।

अग्नि लागलियाही जाण । देह दहन नव्हे त्याचा ॥५४॥

ते अग्निमाजीं विश्रांति त्यासी । जेवीं कां जळीं जळचरांसी ।

अद्वंद्वतासिद्धी ऐसी । साधकासी उपतिष्ठे ॥५५॥

येचि सिद्धीच्या धारणा । प्रतिष्टंभसिद्धी प्रकटे जाणा ।

ऐक तिच्याही लक्षणा । जिचे तोडरीं जाणा सकळ बाधा ॥५६॥

त्यासी बाह्य वायूचेनि झडाडें । बाधकता कदा न घडे ।

प्राण जिंतोनि आंतुलीकडे । करी रोकडे दासी त्यासी ॥५७॥

देंठ फेडूनि सुमनसेजे । जेवीं कां सुखें निद्रा कीजे ।

तेवीं इंगळावरी हा निजे । बाधा नुपजे अग्नीची ॥५८॥

शीतळ जळीं शीतकाळीं । सिद्ध बुडविल्या कौतुकें जळीं ।

तो बाहेरी निघावया न तळमळी । जळीं मासोळी जेवीं क्रीडे ॥५९॥

ग्रीष्मकाळींचें निदाघ उष्ण । त्यामाजीं सिद्ध घातल्या जाण ।

रविकरीं पद्म उल्हासे गहन । तैंसे लागतां उष्ण तो टवटवी ॥६०॥

यापरी अर्कबाधकता । त्यासी बाधीना सर्वथा ।

तैशींच सिद्धासी शस्त्रें लागतां । शस्त्रघाता नातुडे तो ॥६१॥

आकाश खोचूं जातां पाहें । शस्त्रेंसीं घावो वायां जाये ।

तेवीं सिद्धासी न लागती घाये । शस्त्रउपाये सुनाट ॥६२॥

सिद्धासी दिधलिया विख । विखही नव्हे त्या बाधक ।

जेवीं विखकिडे विखीं देख । यथासुख क्रीडती ॥६३॥

छाया पर्वतातळीं दडपितां । ते दाटेना जेवीं पर्वता ।

तेवीं अग्नि अर्क विष अंबु वाता । सिद्धासी सर्वथा बाधेना ॥६४॥

ऐकोनि सिद्धींची कथा । उल्हासू जरी माने चित्ता ।

तरी माझे प्राप्तीसी तत्त्वतां । सिद्धी सर्वथा बाधक ॥६५॥

माझें स्वरूप शुद्ध अद्वैत । तेथ सिद्धींचें जे मनोरथ ।

लोकरंजन समस्त । नाहीं परमार्थ सिद्धींमाजीं ॥६६॥

मागिलेचि श्लोकसंधीं । परचित्ताभिज्ञतेचि सिद्धी ।

ध्वनित सुचविली त्रिशुद्धी । तिचाही विधी अवधारीं ॥६७॥

तेच श्लोकीं व्याख्यान । करितां भगवंताचें ध्यान ।

प्रकृतिनियंता आपण । साक्षी जाणा सर्वांचा ॥६८॥

ऐसें ईश्वरत्व दृढ ध्यातां । चित्तचालकता ये त्याच्या हाता ।

तेव्हां चित्ताची अभिज्ञता । स्वभावतां उपतिष्ठे ॥६९॥

तेव्हां जीवाची स्वप्नावस्था । हा साक्षित्वें देखता ।

जो जो संकल्प त्याच्या चित्ता । तो स्वभावतां हा जाणे ॥७०॥

जिव्हारींची जे आवडी मोटी । ते हा अवलीला सांगे गोष्टी ।

एवढी सिद्धीची कसवटी । उठाउठी तो लाभे ॥७१॥