श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


आरंभ

श्रीगणेशाय नमः । श्रीकृष्णायनमः ॥

ॐ नमो श्रीसद्‍गुरु महामेरु । सुक्ष्मस्वरूपें तूं गिरिवरु ।

चैतन्यस्वभावें अतिथोरु । तूं आधारु सर्वांचा ॥१॥

तुझ्या निजबोधाचीं शिखरें । वैकुंठकैलासादि अतिथोरें ।

तेथें ब्रह्माविष्णुमहारुद्रें । तुझेनि आधारें नांदिजे ॥२॥

तुझिया आधारस्थितीं । नांदती त्रैलोक्य-लोकपंक्ति ।

सकळ भूतांची उत्पत्ति स्थिती । निदान अंतीं तुजमाजीं ॥३॥

सुरासुर लहानथोर । एक सौम्य एक क्रूर ।

इयें भूतें धरूनि निर्विकार । स्वरूप साचार पैं तुझें ॥४॥

तेथ विवेकाचें आगर । सच्चिदानंदाचे रत्‍नाकर ।

तेथील लाधल्या कंकर । नीच ते थोर वेव्हारे होती ॥५॥

ज्याच्या औषधींचा चमत्कार । सेवितां करिती अजरामर ।

जेथ चिद्‍गंगेचे निर्झर । निरंतर प्रवाहती ॥६॥

जो सुरनरांचा विश्राम । जो सकळ आश्रमांचा आश्रम ।

जो क्रियाकर्मांचें नैष्कर्म्य । जो निजधाम जीवाचे ॥७॥

जो भजनाची कुळवाडी । जो भक्तजीवनाची वाडी ।

जो आवडीची निजआवडी । जो गोडियेची गोडी निजात्मता ॥८॥

ऐसा सद्‍गुरु महामेरु । जो कठिणत्वेंवीण आधारु ।

ज्याचेनि अंगें संसारु । होय सुखकरु साधकां ॥९॥

त्या साधकांचें सामाधान । शिष्यांचा स्वानंदघन ।

आर्ता-चातकां निजजीवन । स्वामी जनार्दन तुष्टला ॥१०॥

तयाचा जो चरणप्रसादु । श्रीभागवतीं एकादशस्कंधु ।

पूर्वार्धाचा विनोदु । भाषाप्रबंधु वाखाणिला ॥११॥

तेथें उद्धवें पुशिल्या विभूती । त्या षोडशाध्यायीं श्रीपती ।

सांगितल्या यथानिगुतीं । भजनस्थितीलागोनी ॥१२॥

त्या विभूतींमाजीं निजवर्म । `भक्तांचें जें भजनकर्म ।

तें मी केवळ आत्माराम' । ऐसें पुरुषोत्तम बोलिला ॥१३॥

तेथ आशंकेची व्युत्पत्ती । 'करितां कर्माची कर्मगती ।

कर्मठ जाहले नेणों किती । तरी कर्में मुक्ती घडे केवीं' ॥१४॥

कर्में करितां वाडेंकोडें । कर्मीं कर्मठता न चढे ।

कर्मांमाजीं मोक्ष आतुडे । हेंचि रोकडें पुसों पां ॥१५॥

स्वयें बोलिला श्रीपती । `सात्त्विकांची जे कर्मस्थिती ।

ते कर्मचि माझी विभूती' । हें सोळाव्याअंतीं निरूपिलें ॥१६॥

स्वयें आचरितां स्वकर्म । तें कर्मचि होय ब्रह्म ।

हेंचि कर्मक्रियेचें वर्म । देवासी सुगम पुसों पां ॥१७॥

ऐसा पोटिंचा आवांका । तेचि पुसावया आशंका ।

वर्णाश्रमांची स्वधर्मपीठिका । देवासी देखा पुसत ॥१८॥