श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३७ वा

दण्डन्यासः परं दानं कामत्यागस्तपः स्मृतम् ।

स्वभावविजयः शौर्यं सत्यं च समदर्शनम् ॥३७॥

सर्व भूतांसी न द्यावें दुःख । याचे पोटीं आलें सुख ।

`महादान' तें हेंचि देख । द्यावें सुख सर्वांसी ॥४७॥

दुःख निरसूनि भूतांसी । सुख देणें गा सर्वांसी ।

हेंचि उत्तम दान पृथ्वीसी । आन यासी तुकेना ॥४८॥

जन्ममरणाचें दुःख । निरसूनि द्यावें निजसुख ।

याचि नांवें `दान' देख । अलौकिक उद्धवा ॥४९॥

या नांव गा `परमदान' । उद्धवा निश्चयेंसीं जाण ।

ऐक तपाचें लक्षण । तुज संपूर्ण सांगेन ॥४५०॥

करूनियां कामाचा त्याग । तप करणें तें अतिचांग ।

हृदयीं असतां कामदाघ । तपाचें लिंग शोभेना ॥५१॥

सकाम वना जाय तपासी । तो वनींही चिंती वनितेसी ।

तें तपचि बाधक होय त्यासी । काम आंगेंसीं वर्ततां ॥५२॥

त्यागोनि कामाची कामस्थिती । तैं तपाची उत्तम गती ।

अखंड लागे माझी स्मृती । `शुद्धतप' प्राप्ती या नांव ॥५३॥

माझ्या ठायीं अनुताप । त्या नांव गा `शुद्ध' तप ।

कां हृदयीं चिंतितां चित्स्वरूप । हें `परमतप' तपांमाजीं ॥५४॥

ऐक शौर्याचा विचार । रणीं मर्दूनि अरिवीर ।

जिंतिला शत्रूंचा संभार । तो एथ शूर मानेना ॥५५॥

प्रवाहरूपें अनिवार । जीवभाव लागला थोर ।

त्यातें जिंके जो महावीर । तो `परम शूर' बोलिजे ॥५६॥

``माझा सदाचार निर्वाहो । मी सज्ञान निःसंदेहो ।

माझा पवित्र ब्राह्मणदेहो'' । हा `जीवभावो' जीवाचा ॥५७॥

देहाचे माथां वर्णाश्रम । आश्रमाचे माथां कर्म ।

तो कर्माभिमान ज्यां परम । त्यांसी देहभ्रम अनिवार ॥५८॥

जिणोनि जीवाचे स्वभाव । चिदानंदाची राणीव ।

भोगिजे स्वराज्यवैभव । हें परम गौरव शौर्याचें ॥५९॥

ज्या नांव बोलिजे निजसत्य । तें मी सांगेन निश्चित ।

सम ब्रह्म देखणें संतत । तें `परम सत्य' उद्धवा ॥४६०॥

वस्तु न देखतां सर्वसम । जें जें देखणें गा विषम ।

तेंचि असत्य अतिदुर्गम । `सत्य' तें ब्रह्म समसाम्य ॥६१॥

केवळ जें सत्य भाषण । तें निजसत्य नव्हे जाण ।

तेचिविखींचें निरूपण । स्वयें श्रीकृष्ण सांगत ॥६२॥