स्वे स्वेऽधिकारे या निष्ठा स गुणः परिकीर्तितः ।
विपर्ययस्तु दोषः स्यादुभयोरेषे निश्चयः ॥२॥
कर्म विचारितां अवघें एक । परी अधिकारी भिन्नभिन्न देख ।
ते मी सांगेन आवश्यक । जेणें सुखःदुख भोगणें घडे ॥३५॥
मुखाचा व्यापार भोजन । तो नाकें करूं जातां जाण ।
सुख बुडवूनि दारुण । दुःख आपण स्वयें भोगी ॥३६॥
कां पायांचें जें चालणें । पडे जैं डोईं करणें ।
तैं मार्ग न कंठे तेणें । परी कष्टणें अनिवार ॥३७॥
तेवीं जें कर्म स्वाधिकारें । सुखातें दे अत्यादरें ।
तेचि कर्म अनधिकारें । दुःखें दुर्धरे भोगवी ॥३८॥
गजाचें आभरण । गाढवासी नव्हे भूषण ।
परी भारें आणी मरण । तेवीं कर्म जाण अनधिकारीं ॥३९॥
मेघ वर्षे निर्मळ जळ । परी जैसें बीज तैसें फळ ।
एका भांगी पिके सबळ । एका प्रबळ साळी केळें ॥४०॥
पाहें पां जैसें दुग्ध चोख । ज्वरितामुखीं कडू विख ।
तेंचि निरुजां गोड देख । पुष्टिदायक सेवनीं ॥४१॥
तेवीं सकामीं कर्म घडे । ते बाधक होय गाढें ।
तेंचि कर्म निष्कामाकडे । मोक्षसुरवाडें सुखावी ॥४२॥
स्वाधिकारें स्वकर्माचरण । तोचि येथें मुख्यत्वें गुण ।
अनधिकारीं कर्म जाण । तोचि अवगुण महादोष ॥४३॥
या रीतीं गा कर्माचरण । उपजवी दोष आणि गुण ।
हेंचि गुणदोषलक्षण । शास्त्रज्ञ जाण बोलती ॥४४॥
तेंचि गुणदोषलक्षण । शुद्ध्यशुद्धींचें कारण ।
तेचि अर्थींचें विवंचन । देवो आपण सांगत ॥४५॥