श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ११ वा

शक्त्याअशक्त्याअथवा बुद्ध्या समृद्ध्या च यदात्मने ।

अघं कुर्वन्ति हि यथा देशावस्थानुसारतः ॥११॥

झालिया चंद्रसूर्यग्रहण । शक्तें स्नान न करितां दूषण ।

बाळक वृद्ध आतुर जन । न करितां स्नान दोष नाहीं ॥२२॥

पुत्र जन्मलिया देख । स्वगोत्रज जे सकळिक ।

त्यांसी जाण आवश्यक । बाधी सूतक दहा दिवस ॥२३॥

तेंचि स्थळांतरीं पुत्रश्रवण । सूतकाअंतीं झाल्या जाण ।

त्या सूतकाचें बंधन । न बाधी जाण सर्वथा ॥२४॥

पूर्वदिनीं गोत्रज मरे । तें स्वगोत्रीं सूतक भरे ।

येरे दिवशीं दुसरा जैं मरे । तैं सूतकें सूतक उतरे दोहींचेंही ॥२५॥

जेणें घेतलें होय विख । त्यासी सर्पु लाविलिया देख ।

तेणें विखें उतरे विख । तेवीं सूतकें सूतक निवारे ॥२६॥

जें बुद्धीपूर्वक केलें आपण । तें अवश्य भोगावें पापपुण्य ।

जें बुद्धीसी नाही विद्यमान । तें अहेतुकपणें बाधिना ॥२७॥

आपुलें जें अंतःकरण । त्यासी पवित्र करी निजज्ञान ।

हे `बुद्धीची शुद्धि' जाण । विवेकसंपन्न वैराग्यें ॥२८॥

जो धनवंत अतिसंपन्न । त्यासी जुनें वस्त्र अपावन ।

शिविलें दंडिलें तेंही जाण । नव्हे पावन समर्था ॥२९॥

तेंचि दुर्बळाप्रति जाण । अतिशयें परम पावन ।

हे वेदवाद अतिगहन । स्मृतिकारीं जाण प्रकाशिले ॥१३०॥

समर्थासी असाक्षी भोजन । तें जाणावें अशुद्धान्न ।

दुर्बळासी एकल्या अशन । परम पावन श्रुत्यर्थें ॥३१॥

स्वयें न करितां पंचयज्ञ । भोजन तें पापभक्षण ।

सकळ सुकृतासी नागवण । जैं पराङ्‍मुखपण अतिथीसी ॥३२॥

स्वग्रामीं सर्वही स्वाचार । ग्रामांतरीं अर्थ आचार ।

पुरीं पट्टणीं पादमात्र । मार्गीं कर्मादर संगानुसारें ॥३३॥

विचारोनि देशावस्था । हे धर्ममर्यादा तत्त्वतां ।

याहूनि अन्यथा करितां । दोष सर्वथा कर्त्यासी ॥३४॥

पाटव्य असतां स्वदेहासी । कर्म न करी तो महादोषी ।

रोगें व्यापिल्या शरीरासी । कर्मकर्त्यासी अतिदोष ॥३५॥

पूर्वीं द्रव्याद्रव्यशुद्धी । सांगितली यथाविधी ।

तेचि मागुतेनि प्रतिपादी । धर्मशास्त्रसिद्धी वेदोक्त ॥३६॥