श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १७ वा

समानकर्माचरणं पतितानां न पातकम् ।

औत्पत्तिको गुणः सङ्गो न शयानः पतत्यधः ॥१७॥

स्वकर्में पतित जाहले जाण । डोंब भिल्ल कैवर्तक जन ।

त्यांसी मद्यपानादिदोषीं जाण । नाहीं पतन पतितांसी ॥८५॥

जें नीळीमाजीं काळें केलें । त्यासी काय बाधावें काजळें ।

कां अंधारासी मसीं मखिलें । तेणें काय मळलें तयाचें ॥८६॥

जो स्वभावें जन्मला चांडाळ । त्यासी कोणाचा बाधी विटाळ ।

हो कां काळें करवें काजळ । ऐसें नाहीं बळ कीटासी ॥८७॥

निर्जीवा दीधलें विख । तेणें कोणासी द्यावें दुःख ।

तेवीं पतितासी पातक । नव्हे बाधक सर्वथा ॥८८॥

जो केवळ खालें निजेला । त्यासी पडण्याचा भेवो गेला ।

तेवीं देहाभिमाना जो आला । तो नीचाचा झाला अतिनीच ॥८९॥

रजतमादि गुणसंगीं । जो लोलंगत विषयांलागीं ।

त्यासी तिळगुळादि कामभोगीं । नव्हे नवी आंगीं देहबुद्धी ॥१९०॥

जो कनकबीजें भुलला । तो गाये नाचे हरिखेला ।

परी संचितार्थ चोरीं नेला । हा नेणेचि आपुला निजस्वार्थ ॥९१॥

तेवीं देहाभिमानें उन्मत्त । अतिकामें कामासक्त ।

तो नेणे बुडाला निजस्वार्थ । आपुला अपघात देखेना ॥९२॥

ज्यासी चढला विखाचा बासटा । त्यासी पाजावी सूकरविष्ठा ।

तेवीं अतिकामी पापिष्ठा । म्यां स्वदारानिष्ठा नेमिली ॥९३॥

ज्यासी विख चढलें गहन । त्यासी सूकरविष्ठेचें पान ।

हें ते काळींचें विधान । स्वयें सज्ञान बोलती ॥९४॥

तेवीं जेथवरी स्त्रीपुरुषव्यक्ती । तेथवरी स्वेच्छा कामासक्ती ।

त्याची करावया निवृत्ति । स्वदारास्थिति नेमिली वेदें ॥९५॥

वेदें निरोप दिधला आपण । तैं दिवारातीं दारागमन ।

हेंही वेदें नेमिलें जाण । स्वदारागमन ऋतुकाळीं ॥९६॥

तेथ जन्मलिया पुत्रासी । `आत्मा वै पुत्रनामाऽसी' ।

येणें वेदवचनें पुरुषासी । स्त्रीकामासी निवर्तवी ॥९७॥

निःशेष विष उतरल्यावरी । तो सूकरविष्ठा हातीं न धरीं ।

तेवीं विरक्ति उपजल्या अंतरीं । स्वदारा दूरी त्यागिती ॥९८॥

यापरी विषयनिवृत्ती । माझ्या वेदाची वेदोक्ती ।

दावूनि गुणदोषांची उक्ती । विषयासक्ती सांडावी ॥९९॥