श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३१ वा

श्रीभगवानुवाच--इत्यभिप्रेत्य मनसा ह्यावन्त्यो द्विजसत्तमः ।

उन्मुच्य हृदयग्रन्थीन् शान्तो भिक्षुरभून्मुनिः ॥३१॥

ऐसा तो अवंतीचा ब्राह्मण । अतिकदर्यु होता जाण ।

त्याच्या हातींचें गेलिया धन । वैरायचिन्ह पालटलें ॥७४॥

यालागीं वैराग्यविवेक चित्तीं । झाल्या आंदणी ब्रह्मप्राप्ती ।

कृष्ण सांगे उद्धवाप्रती । निजात्मस्थिती साधावया ॥७५॥

पूर्वी होता ब्राह्मणाधम । धनलोभी निंद्यकर्म ।

तोचि झाला द्विजोत्तम । विवेकें परम वैरागी ॥७६॥

पूर्वी केलिया निश्चितार्था । मी साधीन सर्वथा ।

ऐशिया अतिउल्हासता । निजपरमार्था साधक ॥७७॥

माझिया दुःखाचें कारण । माझा मीचि झालों जाण ।

धरितां काम लोभ धनाभिमान । दुःख दारुण मज माझें ॥७८॥

मज दुःख देऊनि गेलें धन । धन तें दुःखाचें भाजन ।

स्त्रीपुत्रार्थ सलोभी आपण । तिंहींच जाण मज दवडिलें ॥७९॥

धरावा ज्ञातीचा अभिमान । तंव स्वयातीं मी सांडिलों जाण ।

मजसी विमुख झाले स्वजन । त्यांचा लोभ कोण मज आतां ॥४८०॥

स्त्री पुत्र स्वजन धन । यांच्या लोभाचें मुख्य कारण ।

माझा मज देहाभिमान । त्यासी माझें नमन साष्टांग ॥८१॥

नमन स्त्रीपुत्रादि धनांसी । नमन स्वयातिस्वजनांसी ।

नमन देहाभिमानासी । संबंध तुम्हांआम्हांसी असेना ॥८२॥

जेवीं कां जळा आणि चंद्रबिंबासी । एकत्र वास दिसे दोहींसी ।

परी चंद्र अलिप्त जळेंसीं । तेंवीं संबंध तुम्हांसीं मज नाहीं ॥८३॥

जेवीं कां अखंड अहर्निशीं । छाया जडलीसे रुपासी ।

तैं रुप न बैसे निजच्छायेसी । तेवीं संबंधू तुम्हांसीं मज नाहीं ॥८४॥

जेवीं तारुण्य ये देहापाशीं । तेणें तारुण्यें देहो मुसमुशी ।

शेखीं तारुण्य सांडी देहासी । तेवीं म्यां तुम्हांसी सांडिलें ॥८५॥

वनीं वसंताचें रिगवणें । वनश्री शोभा मिरवी तेणें ।

तो वसंतू जेवीं सांडी वनें । तेवीं म्यां सांडणें अहंममता ॥८६॥

बाप सवैराग्य विवेक । त्याग करविला अलोलिक ।

देहाभिमाना तिळोदक । दीधलें देख ममतेसी ॥८७॥

जेवीं भ्रष्टलिया पुत्रासी । पिता घटस्फोटें त्यागी त्यासी ।

तेवीं त्यागूनि देहाभिमानासी । स्वयें संन्यासी तो झाला ॥८८॥

जेवीं कां ये फळ परिपाकातें । सांडी जन्मल्या निजदेहातें ।

देंठ न धरी त्या फळातें । फळ देंठातें धरीना ॥८९॥

तेवीं हा न धरी अहंतेसी । अहंता लाजिली न ये यापाशीं ।

हाही देहाभिमानासी । सद्भावेंसीं नातळे ॥४९०॥

जळीं जेवीं पद्मिनीपान । असोनि जळेंसीं अलिप्त जाण ।

तेवीं नातळोनि देहाभिमान । संन्यासग्रहण विध्युक्त ॥९१॥

अन्य संन्यासी करोनि होम । जाळिला म्हणती क्रोधकाम ।

शेखीं तिळतूप होय भस्म । क्रोधकाम संचले ॥९२॥

तैशी नव्हेच याची होमस्थिती । जाळिल्या विकल्पाच्या वृत्ती ।

कामक्रोधांची पूर्णाहुती । केली अहंकृतीसमवेत ॥९३॥

होमूनि निजस्वभावासी । झाला त्रिदंडी संन्यासी ।

आज्ञा घेऊनि गुरुपाशीं । सुखें सुखवासी विचरत ॥९४॥;