श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ४७ वा

समाहितं यस्य मनः प्रशान्तं दानादिभिः किं वद तस्य कृत्यम् ।

असंयतं यस्य मनो विनश्येद्दानादिभिश्चेदपरं किमेभिः ॥४७॥

येथ ज्या पुरुषाचें मन । ठाकी आपुलें जन्मस्थान ।

त्यासी दानादिकांचें कोण । प्रयोजन साधनीं ॥६५०॥

पूर्णतृप्तापाशीं जाण । ओगरलिया सदन्न ।

तो जेवीं न पाहे हुंगोन । तेवीं साधन अमनस्का ॥५१॥

गंगा उतरावया महापूरीं । अतिप्रयासीं ताफा करी ।

तोचि पूर वोहटल्यावरी । ताफा अव्हेरी निःशेष ॥५२॥

तेवीं कामक्रोधादिवेगशून्य । ज्याचें निर्विकल्पीं निश्चळ मन ।

त्यासी दानादिकीं प्रयोजन । नाहीं जाण निश्चित ॥५३॥

जेवीं सूर्योदय झाल्यापाठीं । उपेगा न ये लक्ष दिवटी ।

तेवीं निर्विकल्पता मनीं उठी । तैं साधनें कोटी सुनाट ॥५४॥

एवं समाहित ज्याचें मन । त्यासी दानादि नाना साधन ।

करावया नाहीं प्रयोजन । कल्पना पूर्ण निमाल्या ॥५५॥

ज्याचें नेम न मनी चित्त । जें सदा विवेकरहित ।

जें अनिवार विषयासक्त । त्यासीही अनुपयुक्त साधनें ॥५६॥

जेवीं मदगजांच्या लोटीं । सैन्य पळे वारा वाटीं ।

तेवीं विषयासक्तापाठीं । साधनें हिंपुटी होऊनि ठाती ॥५७॥

जो विषयासक्तमना । तो सर्वथा नातळे साधना ।

करी तैं तेथेंही जाणा । विषयकल्पना संकल्पीं ॥५८॥

स्वयें करितां पैं साधना । जें जें फळ वांछी वासना ।

तें तेंचि फळे जाणा । करी उगाणा दानादिकांचा ॥५९॥

जेवीं कां पूर्णबळाचा वारु । त्यावरी बैसला निर्बळ नरु ।

तो त्यासी सर्वथा अनावरु । नव्हे स्थिरु अणुमात्र ॥६६०॥

तैसें ज्याचें अतिदुर्मन । सदा कामक्रोधीं परिपूर्ण ।

जो स्वयें झाला मनाचे आधीन । ज्याचा विवेक निमग्न महामोहीं ॥६१॥