श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १८ वा

यदुपादाय पूर्वस्तु भावो विकुरुते परम् ।

आदिरन्तो यदा यस्य तत्सत्यमभिधीयते ॥१८॥

प्रकृतिअंगीकारें देख । वस्तूपासाव होती लोक ।

जेवीं निद्रायोगें एक । होय अनेक निजस्वप्नीं ॥६५॥

जेवीं तंतूपासाव कोटि पट । कोटि पटीं तंतु एकवट ।

पाहतां आदि मध्य शेवट । द्वैताचें बोट रिघेना ॥६६॥

तेवीं वस्तूपासोनियां लोक । प्रकृतिपुरुषादि सकळिक ।

आदि-मध्य-अवसानीं एक । द्वैतवार्ता देख असेना ॥६७॥

तंतु सत्य पट मायिक । वस्तु सत्य अविद्या लटिक ।

जें आदि-मध्य-अवसानीं एक । तें सत्य निष्टंक उद्धवा ॥६८॥

जेवीं कां काष्ठाची बाहुली । काष्ठावयवें शोभे आली ।

तेवीं वस्तु वस्तुत्वें एकली । शोभा पावली जगत्वें ॥६९॥

जेवीं कां एकलें देह देख । दिसे अवयवरुपीं अनेक ।

तेवीं वस्तु एकली एक । आभासे अनेकस्वरुपीं ॥४७०॥

जेवीं कां जळीं क्रीडतां जळा । उपजवी तरंगांच्या माळा ।

तेवीं वस्तूचिया स्वलीळा । जगदादि मेळा प्रकाशे ॥७१॥

तरंगा आदि-मध्य-अवसानीं । जेवीं पाणीपणें असे पाणी ।

तेवीं उत्पत्ति स्थिति-निदानीं । वस्तु वस्तूपणीं अनश्वर ॥७२॥

ब्रह्म सत्य प्रपंच वावो । हा साधकां साधावया निर्वाहो ।

कार्यकारणअभिन्नभावो । देवाधिदेवो बोलिला ॥७३॥

कार्य कारणीं अभिन्न । तैं ब्रह्मीं माया कैंची भिन्न ।

जगद्रूपें ब्रह्म परिपूर्ण । अन्योपदेशें जाण दाविलें ॥७४॥

ब्रह्म माया काळगती । यें तिन्ही अनादि म्हणती ।

तेही न घडे उपपत्ती । येचि अर्थी हरि बोले ॥७५॥;