श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १९ वा

प्रकृतिर्ह्मस्योपादानमाधारः पुरुषः परः ।

सतोऽभिव्यञ्जकः कालो ब्रह्म तत् त्रितयं त्वहम् ॥१९॥

ब्रह्मावेगळी माया । सर्वथा न ये आया ।

ते ब्रह्माधारें वाढोनियां । गुणकार्या वाढवी ॥७६॥

मायानियंतें ब्रह्म आपण । यालागीं यासी पुरुषपण ।

पुरुषाची प्रिया माया पूर्ण । प्रकृति अभिधान या हेतू ॥७७॥

ब्रह्माहून पुरुष भिन्न । हें सर्वथा मिथ्या वचन ।

ब्रह्म पुरुष नामाभिधान । एकासीचि जाण आलें असे ॥७८॥

माया प्रक्रृति अभिधान । दोहीं नांवीं मायाचि पूर्ण ।

आविद्यक दावी कार्य भिन्न । अविद्या जाण या हेतू ॥७९॥

माया ब्रह्मींची शक्ति जाण । तेही ब्रह्मेंसीं असे अभिन्न ।

वेगळी नव्हे अर्धक्षण । सदा सुलीन ब्रह्मेंसीं ॥४८०॥

जेवीं शूरांची शौर्यशक्ति पूर्ण । शूरांहोनि नव्हे भिन्न ।

तेवीं ब्रह्मीं मायाशक्ति जाण । असे सुलीन सर्वदा ॥८१॥

माया ब्रह्मीं असतां जाण । क्षोभेंवीण नव्हे सर्जन ।

मायाक्षोभकू काळ पूर्ण । काळास्तव जन जन्मती ॥८२॥

ब्रह्मींची सत्ता तो काळ जाण । प्रकृति क्षोभवूनि आपण ।

दावी उत्पत्ति स्थिति निदान । तो काळही अभिन्न ब्रह्मेंसीं ॥८३॥

जेवीं रायाच्या राजपुत्रासी । राजाचि दमूं शके त्यासी ।

तेवीं झालें जें प्रकृतीचे कुशीं । तें निजसत्तेसी निर्दळी ॥८४॥

विवेकदृष्टीं पाहतां जाण । काळ परमात्मा दोन्ही अभिन्न ।

प्रकृति पुरुष काळ जाण । तिहींसी एकपण या हेतू ॥८५॥

ब्रह्ममाया-काळसंबंध । हे तिनी मूळींचि अभेद ।

दिसे जो व्यावहारिक भेद । तोही अबद्ध मिथ्यात्वें ॥८६॥

वस्तु एकलीचि आपण । प्रकृति-पुरुष काळरुपें जाण ।

अखंडत्वें दावितां पूर्ण । तो मी श्रीकृष्ण परमात्मा ॥८७॥

उत्पत्तीपूर्वीं मी ब्रह्म पूर्ण । उत्पत्तीचें मी ब्रह्म आदिकारण ।

स्थितिकाळीं मी ब्रह्मरुपें जाण । एकीं अनेकपण स्वयें दावीं ॥८८॥

स्वलीला सृष्टीचे प्रांतीं जाण । प्रळयीं उरें मी ब्रह्म परिपूर्ण ।

तेचि अर्थीचें निरुपण । स्वयें श्रीकृष्ण सांगत ॥८९॥;