श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २ रा

गुणमय्या जीवयान्या विमुक्तो ज्ञाननिष्ठया ।

गुणेषु मायामात्रेषु दृश्यमानेष्ववस्तुतः ।

वर्तमानोऽपि न पुमान् युज्यतेऽवस्तुभिर्गुणैः ॥२॥

जे मूळ अज्ञानाची खाणी । जे संसारप्रवाहाची श्रेणी ।

जे तिहीं गुणांची जननी । माया राणी अनादि ॥२७॥

मायागुणयोगें पहा हो । सोळा कळांचा संभवो ।

तो वासनात्म्क लिंग देहो । जीवासी पहा हो दृढ झाला ॥२८॥

ज्या लिंगदेहाचिये प्राप्ती । भोगी नाना सुखदुःखसंपत्ती ।

पडे स्वर्गनरकआवर्ती । मिथ्यामरणपंक्ती स्वयें सोशी ॥२९॥

वंध्यापुत्राचा घराचार । तैसा जीवासी संसार ।

देहाभिमानें केला थोर । अपरंपार अनिवार्य ॥३०॥

तेथ गुरुवाक्यें ज्ञानानुभवो । पाहतां मायेचा अभावो ।

लिंगदेह झाला वावो । जीव जीवभावो तो मिथ्या ॥३१॥

जेवीं उगवलिया गभस्ती । अंधारेंसीं हारपे राती ।

तेवीं गुरुवाक्यें ज्ञानप्राप्ती । मायेची स्थिती मावळे ॥३२॥

एवं नासल्या गुणविकार । जीवन्मुक्त होती नर ।

जेवीं कां कुलालचक्र । भंवे साचार पूर्वभ्रमणें ॥३३॥

तेवीं प्रारब्धशेषवृत्तीं । ज्ञाते निजदेहीं वर्तती ।

वर्ततांही देहस्थिती । देहअहंकृती असेना ॥३४॥

जेवीं कां छाया आपुली । कोणीं गांजिली ना पूजिली ।

परी कळवळ्याची न ये भुली । तेवीं देहींची चाली सज्ञाना ॥३५॥

तो देहाचेनि दैवमेळें । जरी विषयांमाजीं लोळे ।

परी विकाराचेनि विटाळें । वृत्ति न मैळे अणुमात्र ॥३६॥

त्यासी विषयांचें दर्शन । समूळत्वें मिथ्या जाण ।

करितां मृगजळाचें पान । करा वोलेपण बाधीना ॥३७॥

गगनकमळांचा आमोद । जैं भ्रमर सेवी सुगंध ।

तैं सज्ञाना विषयसंबंध । निजांगीं बाध लागतां ॥३८॥

असो अतर्क्य मुक्तांची स्थिती । परी मुमुक्षांलागीं श्रीपती ।

नियमाची यथानिगुती । निजात्मप्राप्तीलागीं सांगे ॥३९॥;