श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २३ वा

अदृष्टादश्रुताद्गावान्न भाव उपजायते ।

असंप्रयुञ्जतः प्राणान्, शाम्यति स्तिमितं मनः ॥२३॥

जें देखिलें ऐकिलें नाहीं । ऐशिया विषयांचे ठायीं ।

पुरुषाचें मन पाहीं । सर्वथा कहीं क्षोभेना ॥५९॥

जे पूर्वभुक्त विषय असती । तेचि स्मरण झालिया चित्तीं ।

कामउद्रेकें क्षोभे वृत्ती । नसतां संगती स्त्रियेची ॥२६०॥

एवं पूर्वापार विषयासक्ती । पुरुषासी बाधक निश्चितीं ।

तो बैसल्याही एकांतीं । वासनासंस्कारें वृत्ति सकाम क्षोभे ॥६१॥

पूर्वदिवशींचीं पक्वान्नें । जीं ठेविलीं अतियत्‍नें ।

तीं न करितांही रांधणें । पहांटे भक्षणें स्वयें जेवीं ॥६२॥

तेवीं वासनासंस्थित काम । पुरुषास करी सकाम ।

कामक्षोभें पाडी भ्रम । कर्माकर्म स्मरेना ॥६३॥

एवं वासना कामसंगती । बाधक होय परमार्थीं ।

यालागीं साधकीं समस्तीं । स्त्रीकामासक्ती त्यागावी ॥६४॥

मनीं क्षोभल्या कामसक्ती । साधकीं तेथें करावी युक्ती ।

आवाराव्या बाह्य इंद्रियवृत्ती । तैं मनासी शांति हळूहळू होय ॥६५॥

कर्मेंद्रियीं राखण । दृढ वैराग्य ठेविलिया जाण ।

मनीं क्षोभल्या काम पूर्ण । आपल्या आपण उपशमे ॥६६॥;

जेणें पडिजे अनर्थी । ते त्यागावी संगती ।

संगत्यागाची निजस्थिती । दृढ श्लोकार्थीं नृप बोले ॥६७॥