श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २५ वा

श्रीभगवानुवाच -

एवं प्रगायन्नृपदेवदेवः, स उर्वशीलोकमथो विहाय ।

आत्मानमात्मन्यवगम्य मां वै, उपारमज्ज्ञानविधूतमोहः ॥२५॥

जो उर्वशीस्वर्गभोग पावोनी । ज्यासी देव मानिती श्रेष्ठपणीं ।

जो सकाळराजचूडामणी । ज्यासी येती लोटांगणीं भूपाळ ॥८१॥

ऐसा पुरुखा चक्रवर्ती । लाहोनि उर्वशीभोगप्राप्ती ।

स्वर्गभोगीं पावला विरक्ती । सभाग्य नृपति तो एक ॥८२॥

अप्राप्तविषयें योगी । बहुत देखिले विरागी ।

परी प्राप्तस्वर्गांगनाभोगीं । धन्य विरागी पुरुखा ॥८३॥

पुरुख्याऐशी विरक्ती । नाहीं देखिली आणिकांप्रती ।

धन्य पुरुखा त्रिजगतीं । स्वमुखें श्रीपति वाखाणी ॥८४॥

तेणें अनुतापाच्या अनुवृत्तीं । निंदोनियां निजात्मस्थिती ।

क्षाळिली कामिनीकामासक्ती । धुतला निश्चितीं महामोहो ॥८५॥

अनुतापआगिठीं अभंग । वैराग्यपुट देऊनि चांग ।

विवेकें दमितां साङग । काममोहाचे डाग क्षाळिले तेणें ॥८६॥

जेवीं सोनें पुटीं पडे । तुक तुटे वानीं चढे ।

तेवीं निजात्मप्राप्तिनिवाडें । वृत्ति वाडेंकोडें क्षाळिली ॥८७॥

ऐशिये अतिशुद्ध निजवृत्तीं । विवेकवैराग्यसंपत्ती ।

पूर्ण अनुतापाचे स्थितीं । माझी कृपाप्राप्ती पावला ॥८८॥

माझिया कृपेवीण कांहीं । कदा अनुताप नुपजे देहीं ।

शुद्ध अनुताप ज्याच्या ठायीं । ते माझी कृपा पाहीं परिपूर्ण ॥८९॥

माझी कृपा झालिया जाण । जीव होय ब्रह्म पूर्ण ।

निःशेष गळे देहाभिमान । मीतूंपण भासेना ॥२९०॥

तेथ कार्य कर्म आणि कर्ता । भोग्य भोग आणि भोक्ता ।

दृश्य दर्शन द्रष्टृता । हे त्रिपुटी सर्वथा असेना ॥९१॥

त्रिगुणत्रिपुटीचें कारण। मूळभूत निजअज्ञान ।

तें सद्गुरुकृपेस्तव जाण । गेलें हरपोन मिथ्यात्वें ॥९२॥

जेवीं दोराचें सापपण । निर्धारितां हारपे पूर्ण ।

तेवीं गुणेंसीं अविद्या जाण । जाय हारपोन गुरुबोधें ॥९३॥

सद्गुरुबोधें पाहतां जाण । दिसेना द्वैताचें भान ।

तेथ उर्वशी भोगी कोण । राजा स्वानंदें पूर्ण निवाला ॥९४॥

राजा निवाला ब्रह्मरसीं । मग सांडूनियां उर्वशी ।

त्यजोनियां स्वर्गलोकासी । निजबोधेंसीं निघाला ॥९५॥

इतर ज्ञाते स्त्रिया त्यागिती । परी त्यागेना कामासक्ती ।

तैसी नव्हे रायाची स्थिती । परमार्थविरक्ती पावला ॥९६॥

जे परम विरक्तीचे पोटीं । कामिनी कामवार्ता नुठी ।

ब्रह्मानंदें कोंदली सृष्टी । स्वानंदपुष्टीं निवाला ॥९७॥

ऐसा सुखरुपें सहज । मी होऊनि पावला मज ।

जिणोनि कल्पना कामकाज । नाचत भोज स्वानंदें ॥९८॥

ऐसा निश्चयेंसीं निश्चित । माझें निजस्वरुप झाला प्राप्त ।

तेणें हा इतिहास एथ। निजसुखार्थ गायिला ॥९९॥

अनुताप आवडीं इतिहास । गातां प्रकटे पूर्ण परेश ।

तेथ सहजें अविद्येचा नाश । निजसुखें क्षितीश निवाला ॥३००॥;

एवढी पावावया निजप्राप्ती । त्यागावी कामिनीकामासक्ती ।

मुख्यत्वें धरावी सत्संगती । हेंचि उद्धवाप्रती हरि बोले ॥१॥