श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक १६ वा

स्नानालङकरणं प्रेष्ठमर्चायामेव तूद्धव ।

स्थण्डिले तत्त्वविन्यासो, वह्नावाज्यप्लुतं हविः ॥१६॥

सूर्ये चाभ्यर्हणं प्रेष्ठं, सलिले सलिलादिभिः ।

प्रतिमामूर्ति पूजास्थान । ते मूर्तीस जें महास्नपन ।

या नांव बोलिजे ’स्नान’ । साङग भूषण मुकुटादी ॥३१॥

जे लोकीं उत्तम प्रकार । कां आपणासी जे प्रियकर ।

जे जे अनर्घ्य अळंकार । तेणें श्रद्धा मी श्रीधर पूजावा ॥३२॥

स्नान भोजन अलंकार । साङग पूजा सपरिकर ।

हा प्रतिमा पूजाप्रकार ।; ऐक विचार स्थंडिलाचा ॥३३॥

स्थंडिलीं जें पूजास्थान । तेथ तत्त्वांचें धरोनि ध्यान ।

करावें तत्त्वविन्यासलेखन । पूजाविधान या हेतू ॥३४॥

आत्मतत्त्वादि तत्त्वविवंच । स्थंडिलीं विवंचूनि साच ।

हृदय शिर शिखा कवच । नेत्र अस्त्र दिशंच निजपूजा ॥३५॥;

अग्नीचे ठायीं जें पूजन । तेथ माझें करुनि ध्यान ।

आज्यप्लुत हविहवन । हें पूजाविधान अग्नीचें ॥३६॥

अग्नि देवांचें वदन । येणें विश्वासें संपूर्ण ।

हविर्द्रव्य करितां हवन । ’अग्निपूजन’ या हेतू ॥३७॥;

सूर्याच्या ठायीं प्रकाशमान । मंडळात्मा सूर्यनारायण ।

तेथ सौरमंत्रें उपस्थान । पूजाविधान या हेतू ॥३८॥;

विचारितां श्रुतीचा अर्थ । ’आपोनारायण’ साक्षात्‌ ।

येथ पूजाविधान यथोक्त । जळीं जळयुक्त तर्पण ॥३९॥;

’हृदयीं ’ जें माझें पूजास्थान । तेथें मनें मनाचें अर्चन ।

मनोमय मूर्ति संपूर्ण । पूजाविधान मानसिक ॥१४०॥;

माझें मुख्यत्वें अधिष्ठान । ब्रह्ममुर्ति जे ’ब्राह्मण’ ।

तेथील जें पूजाविधान । आज्ञापालन दासत्वें ॥४१॥;

ब्रह्मासी ज्याचेनि ब्रह्मपण । तो ’सद्गुरु’ माझें पूजास्थान ।

सर्वार्थीं श्रेष्ठ पावन । तेथील पूजन तें ऐसें ॥४२॥

जीवें सर्वस्वेंसीं आपण । त्यासी रिघावें अनन्य शरण ।

त्याच्या वचनासी प्राण । निश्चयें जाण विकावा ॥४३॥

गुरुची नीचसेवा सेवन । आवडीं करणें आपण ।

हेंचि तेथील पूजाविधान । येणें सुखसंपन्न साधक ॥४४॥

सद्गुरुसेवा करितां पाहीं । ब्रह्मसायुज्य लागे पायीं ।

गुरुसेवेपरतें कांहीं । श्रेष्ठ नाहीं साधन ॥४५॥

सद्गुरुस्वरुप तें जाण । अखंडत्वें ब्रह्म पूर्ण ।

तेथें आवाहन विसर्जन । सर्वथा आपण न करावें ॥४६॥

निष्कपटभावें संपूर्ण । सद्गुरुसी जो अनन्य शरण ।

त्याचे मीही वंदीं चरण । येथवरी जाण तो धन्य ॥४७॥

निर्लोभभावें सहज । पूजितां तोषे अधोक्षज ।

त्या भावाचें निजगुज । स्वयें यदुराज सांगत ॥४८॥