श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २४ वा

तयाऽऽत्मभूतया पिण्डे, व्याप्ते संपूज्य तन्मयः ।

आबाह्यार्चादिषु स्थाप्य, न्यस्ताङगं मां प्रपूजयेत् ॥२४॥

जेवीं गृह प्रकाशी दीपस्थिती । तेवीं देह प्रकाशी जीवज्योती ।

ते सांगोपांग माझी मूर्ती । हृदयीं चिंतिती साकार ॥९३॥

जेवीं तूप तूपपणें थिजलें । तेंचि अवर्ण वर्णव्यक्ती आलें ।

तेवीं चैतन्य माझें मुसावलें । लीलाविग्रहें झालें साकार ॥९४॥

ऐशी ते माझी सगुण मूर्ती । चिन्मात्रतेजें हृदयदीप्ती ।

तिनें व्यापूनि देहाची स्थिती । चित्तीं निजभक्ती उपजवी ॥९५॥

देह जड मूढ अचेतन । तेथ मूर्ति प्रकटोनि चिद्धन ।

अचेतना करोनि सचेतन । करवी निजभजन उल्हासें ॥९६॥

जेवीं हरणुलीचें सोंग जाण । हरिणीरुपें नाचे आपण ।

तेवीं भक्तभावें नारायण । भजनपूजन स्वयें कर्ता ॥९७॥

यापरी अभेदभजन । मूर्ति पूजितां चिद्धन ।

पूज्य पूजक हे आठवण । सहजें जाण मावळे ॥९८॥

मावळल्या हा भजनभेद । उल्हासे भक्तीचा अभेदबोध ।

हा गुरुमार्ग अतिशुद्ध । प्रिय प्रसिद्ध मजलागीं ॥९९॥

जेथ माझी अभेदभक्ती । तेथ मी सर्वस्वें श्रीपती ।

आतुडलों भक्तांच्या हातीं । स्वानंदप्रीती उल्हासें ॥२००॥

जेवीं कां अफाट मेघजळा । धरण बांधोनि घालिजे तळां ।

तेवीं मज अनंताचा एकवळा । अभेदभजनाला आतुडे ॥१॥

अडवीं वर्षलें सैरा जळ । तेणें नुपजेचि उत्तम फळ ।

तेंचि तळां भरलिया प्रबळ । तेणें पिकती केवळ राजागरें ॥२॥

तैसें माझें स्वरुप वाडेंकोडें । अभेदभक्तांमाजीं आतुडे ।

तैं ब्रह्मानंदें गोंधळ पडे । शीग चढे भक्तीची ॥३॥

अभेदभक्तांच्या द्वारापाशीं । तीर्थें येती पवित्र व्हावयासी ।

सुरनर लागती पायांसी । मी हृषीकेशी त्यांमाजीं ॥४॥

अभेदभक्तांपाशीं देख । सकळ तीर्थें होती निर्दोख ।

भक्तीचें माहेर तें आवश्यक । मजही सुख त्यांचेनी ॥५॥

अभेद जे क्रियास्थिती । या नांव माझी उत्तम भक्ती ।

ऐसा अतिउल्हासें श्रीपती । उद्धवाप्रती बोलत ॥६॥

अभेदभक्ती वाडेंकोडें । श्रीकृष्ण सांगे उद्धवापुढें ।

कथा राहिली येरीकडे । तेंही धडफुडें स्मरेना ॥७॥

देव विसरला निरुपण । तंव उद्धवासी बाणली खूण ।

तोही विसरला उद्धवपण । कृष्णा कृष्णपण नाठवे ॥८॥

अभेदभजनाचा हरिख । देव भक्त झाले एक ।

दोघां पडोनि ठेलें ठक । परम सुख पावले ॥९॥

उद्धव निजबोधें परिपूर्ण । तरी पूजाविधानप्रश्न ।

एथ करावया काय कारण । ऐशी आशंका मन कल्पील ॥२१०॥

तरी उद्धवाच्या चित्तीं । उगा राहतांचि श्रीपती ।

जाईल निजधामाप्रती । यालागीं प्रश्नोक्ती तो पुसे ॥११॥

उपासनाखंड गुह्यज्ञान । आगमोक्तपूजाविधान ।

उद्धवमिषें श्रीकृष्ण । वेदार्थ आपण स्वयें बोले ॥१२॥

सकळ वेदार्थ शास्त्रविधी । ग्रंथीं श्रीकृष्ण प्रतिपादी ।

जैसी श्रद्धा तैसी सिद्धी । व्हावया त्रिशुद्धी साधकां ॥१३॥

असो हे ग्रंथव्युत्पत्ती । ऐकतां अद्वैतभक्ती ।

उद्धव निवाला निजचित्तीं । तेणें श्रीपति सुखावला ॥१४॥

संतोषें म्हणे श्रीकृष्ण । उद्धवा होईं सावधान ।

पुढिल पूजाविधान । तुज मी सांगेन यथोक्त ॥१५॥

पूज्य जक एकात्मता ध्यान । करोनियां दृढ धारण ।

तेंचि बाह्य पूजेलागीं जाण । करावें आवाहन प्रतिमेमाजीं ॥१६॥

प्रतिमेसंमुख आपण । आवाहनमुद्रा दाखवून ।

माझी चित्कळा संपूर्ण । प्रतिमेसी जाण भावावी ॥१७॥

तेव्हां मूर्तीचें जडपण । निःशेष न देखावें आपण ।

मूर्ति भावावी चैतन्यघन । मुख्य ’आवाहन’ या नांव ॥१८॥

गुरुमुखें मंत्र निर्दोष । तेणें मंत्रें मूर्तीसी न्यास ।

करावे सर्वांगीं सावकाश । शास्त्रविन्यास आगमोक्त ॥१९॥

एवं आवाहन संस्थापण । सन्निधि सन्निरोधन ।

संमुखीकरण स्वायतन । या मुद्रा आपण दावाव्या ॥२२०॥

अवगुंठन संकलीकरण । या अष्टौ मुद्रा दावूनि जाण ।

मग होऊनि सावधान । पूजाविधान मांडावें ॥२१॥