श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक २९ वा

कुयोगिनो ये विहितान्तरायैर्मनुष्यभूतैस्त्रिदशोपसृष्टैः ।

ते प्राक्तनाभ्यासबलेन भूयो, युञ्जन्ति योगं न तु कर्मतन्त्रम् ॥२९॥

ब्रह्मज्ञानार्थ केला त्याग । अभ्यासही मांडिला साङ्‌ग ।

मध्येंचि वोढवला उपसर्ग । विघ्नें अनेक साधकां ॥१७॥

उपजे कामाचा अतिवेग । खवळे क्रोधाची लगबग ।

शिष्यसुहृदांचे उद्वेग । मनीं उबग स्वहिताचा ॥१८॥

दारारुपें उपसर्ग । देव देती पैं अनेग ।

ऐसा अंतरायीं योगभंग । होतां अनुराग उद्धरी ॥१९॥

अभ्यास करितां अतिनिगुती । दैवें अंतराय योगा येती ।

तेथ निर्वेद उपजल्या चित्तीं । तोचि अभ्यास पुढतीं करी योगी ॥४२०॥

निजयोग अभ्यासबळें । जाळी अंतरायदोष समूळें ।

परी कर्माचीं कर्मठ जाळें । योगी कदाकाळें स्पर्शेना ॥२१॥

अंतरायीं योग छळितां जाण । जरी योगी पावला मरण ।

तरी तो नव्हे कर्माधीन । हें श्लोकार्धें श्रीकृष्ण बोलिला स्वयें ॥२२॥

पूर्वी करितां योगसाधन । अदृष्टगतीं अंतराय जाण ।

योगी पावल्याही मरण । गती कोण तयासी ॥२३॥

अंतरायपरतंत्र । झाल्या योगी पावे जन्ममात्र ।

तेथही नादरी कर्मतंत्र । पूर्वाभ्यासें स्वतंत्र प्रवर्ते योगी ॥२४॥

मार्गस्था मार्गीं गुंती । पडोनियां लागली वस्ती ।

तो येरे दिवसीं तेचि पंथीं । लागे निश्चितीं निजमार्गा ॥२५॥

यापरी योगिया आपण । प्राक्तनसंस्कारें जाण ।

योगाभ्यास करी पूर्ण । परी कर्माधीन कदा नव्हे ॥२६॥

साधनीं असतां माझी भक्ती । तैं अणुमात्र न पडे गुंती ।

मी भक्त कैवारी श्रीपती । राखें अहोरातीं निजभक्ता ॥२७॥

जेथ माझे भक्तीची आवडी । तेथ विघ्नें केवीं रिघतीं बापुडीं ।

महाविघ्नांचिया कोडी । माझें नाम विभांडी उद्धवा ॥२८॥

भजनहीन योगीश्वर । अंतरायें पावे जन्मांतर ।

तरी तो कर्मीं कर्मपर । नव्हे साचार पूर्वसंस्कारें ॥२९॥

’जे पावले जीव जीवन्मुक्ती । तेही प्रारब्धकर्में वर्तती ।

मा योगभ्रष्ट कर्म त्यागिती । घडे कैशा रीतीं’ म्हणशील ॥४३०॥

मुक्ताचें जें मोक्षस्थान । तेंचि साधकाचें मुख्य साधन ।

यालागीं त्या दोघांही जाण । कर्मबंधन बाधीना ॥३१॥

मी एक कर्मकर्ता । ऐशी ज्यास नुपजे अहंता ।

त्यासीही जाण सर्वथा । कर्मबंधकता स्पर्शेना ॥३२॥