श्रीएकनाथी भागवत

ज्ञानेश्वरीतील उणीव एकनाथी भागवताने भरून काढली.


श्लोक ३८ वा

प्रत्यर्पितो मे भवताऽनुकम्पिना, भृत्याय विज्ञानमयः प्रदीपः ।

हित्वा कृतज्ञस्तव पादमूलं, कोऽन्यत्समीयाच्छरणं त्वदीयम् ॥३८॥

तुझी संनिधिमात्र देख । समूळ अज्ञानासी घातक ।

हेंचि मुख्यत्वें आवश्यक । भक्त सात्त्विक जाणती ॥८५॥

असो इतरांची गोष्टी । म्यांही अनुभविलें निजदृष्टीं ।

अविद्या निरसावया सृष्टीं । सत्संगती लाठी सर्वार्थीं ॥८६॥

सत्संगाहीमाजीं जाण । तुझी संगती अतिपावन ।

तुवां उद्धरावया दीनजन । हें निजात्मज्ञान प्रकाशिलें ॥८७॥

माझें निमित्त करुनि जाण । उद्धरावया दीन जन ।

त्यांचें निरसावया अज्ञान घन । ज्ञानदीप पूर्ण प्रज्वाळिला ॥८८॥

उपदेशार्थ श्रद्धास्थिती । हेचि टवळें पैं निश्चितीं ।

तेथें बोधिका ज्या निजात्मयुक्ती । तेंचि टवळ्यांप्रती स्नेह पूर्ण ॥८९॥

विवेकवैराग्यधारण । हेंचि तेथील वाती जाण ।

तेथ प्रज्वळिला ज्ञानघन । चित्प्रभापूर्ण महादीप ॥६९०॥

नैराश्य तेंचि वैराग्यधारण । तेथें प्रज्वळे ज्ञानदीप पूर्ण ।

आशा तेंचि माल्हवण । गडद संपूर्ण पडे तेथें ॥९१॥

तो दीप कर्णद्वारीं ठेविला । तंव सबाह्य प्रकाश जाहला ।

अज्ञान अंधार निर्दाळिला । स्वयें प्रबळला सद्रूपें ॥९२॥

तेणें सबाह्यसत्प्रकाशें । तुझी पदवी प्रकट दिसे ।

ऐसें निजरुप हृषीकेशें । अनायासें मज अर्पिंलें ॥९३॥

तुवां अंतर्यामित्वें आपुलें । स्वरुप पूर्वींच मम अर्पिलें ।

तें तुवांच माझारीं आच्छादिलें । भजन आपुलें प्रकटावया ॥९४॥

तुझ्या निजभजनाचें लक्षण । सर्वभूतीं भगवद्भजन ।

तेणें तूं साचार संतोषोन । अर्पिलेंचि ज्ञान अर्पिसी पुढती ॥९५॥

वाढवूनि निजभजन । माझें मज अर्पिसी ज्ञान ।

या नांव ’प्रत्यर्पण’ । साधु सज्ञान बोलती ॥९६॥

वाढवूनि आपुली भक्ती । माझें ज्ञान दिधलें माझे हातीं ।

दिधलें तेथ माया पुढती । विकल्पवृत्ती स्पर्शेना ॥९७॥

जे दिधली स्वरुपस्थिती । ते आच्छादेना कदा कल्पांतीं ।

यापरी गा श्रीपती । कृपा निश्चितीं तुवां केली ॥९८॥

यापरी तूं अतिकृपाळू । निजदासांलागीं दयाळू ।

त्या तुज सांडूनियां बरळू । आनासी गोवळू भजों धांवे ॥९९॥

त्यजूनि स्वामी हृषीकेशु । आना भजेल तो केवळ पशु ।

पशूंहीमाजीं तो रासभेशु । ज्यासी नाहीं विश्वासु हरिभजनीं ॥७००॥

तुवां जनासी केला उपकारु । इंद्रियां पाटव्य ज्ञानाधिकारु ।

तो उपकार विसरे जो नरु । तो जाण साचारु कृतघ्न ॥१॥

जे जाणती तुझ्या उपकारातें । ते काया वाचा चित्तें वित्तें ।

कदा न भजती आनातें । मज निश्चितें मानिलें ॥२॥

मज निमित्त करुनियां जाण । जें त्वां प्रकाशिलें निजात्मज्ञान ।

तेणें जगाचें उद्धरण । श्रवण मनन कीर्तनें ॥३॥

यापरी तूं कृपाळु पूर्ण । माझें छेदिलें भवबंधन ।

तेचि अर्थींचें निरुपण । उद्धव आपण स्वयें सांगे ॥४॥