श्रीगणेशाची सहस्त्र नामे

श्रीगणेशाच्या सहस्त्रनामांचे मराठी अर्थ.


श्लोक १४६ ते १५०

अष्टाङ्गयोगफलभू: अष्टपत्र-अम्बुजासन: ।
अष्ट-शक्ति-समृद्ध-श्री: अष्ट-ऐश्वर्य-प्रदायक: ॥१४६॥
८९८) अष्टाङगयोगफलभू---यम-नियम-आसन-प्राणायाम-प्रत्याहार-ध्यान-धारणा आणि समाधि या आठ अंगाने युक्त योगाचे चित्तवृत्तिनिरोधरूप फल देणारा.
८९९) अष्टपत्राम्बुजासन---अष्टदल कमलासनावर विराजमान.
९००) अष्टशक्तिसमृद्धश्री---तीव्रा-ज्वालिनी-नन्दा-भोगदा-कामदायिनी-उग्रा-तेजोवती व स्त्या या अष्टशक्तींच्या योगाने ज्याची संपत्ती समृद्ध झाली आहे. कमळाच्या आठ दलात असलेल्या या शक्तींनी सेवित असा.
९०१) अष्टैश्वर्यप्रदायक---दासदासी-नोकरचाकर-पुत्र-बंधुवर्ग-वास्तू-वाहन-धन आणि धान्य ही आठ ऐश्वर्य प्रदान करणारा. किंवा अष्टसिद्धींचे ऐश्वर्य प्रदान करणारा.
अष्टपीठ-उपपीठ-श्री: अष्टमातृसमावृत: ।
अष्ट-भैरव-सेव्य: अष्ट-वसु-वन्द्य: अष्टमूर्तिभूत्‌ ॥१४७॥
९०२) अष्टपीठोपपीठश्री---अष्टपीठे व उपपीठे यांच्या समृद्धीने युक्त.
९०३) अष्टमातृसमावृत---सप्तमातृका व महालक्ष्मी यांनी आवरणदेवता रूपात ज्याला वेढले आहे असा.
९०४) अष्टभैरवसेव्य---बटुकादी अष्टभैरवांकडून सेवित. बटुक. शंकर, भूत, त्रिनेत्र, त्रिपुरान्तक, वरद, पर्वतवास व शुभ्रवर्ण हे अष्टभैरव.
९०५) अष्टवसुवन्द्य---आप-ध्रुव-सोम-धर-अनिल-अनल-प्रत्यूष आणि प्रभास या आठ वसूंना कन्दनीय असणारा.
९०६) अष्टमूर्तिभृत्‌---आठ मूर्ति (रूपे) धारण करणारा. पृथ्वी, आप, तेज, वाय़ू, आकाश, सूर्य, चंद्र आणि यजमान या आठ रूपात प्रकटणार्‍या श्रीशंकरांना शास्त्र अष्टमूर्ती म्हणजे किंवा (बिन्द्‌वादिसहजान्त:स्थब्रह्मरूपोऽष्टमूर्तिभृत्‌)
अष्टचक्र-स्फुरन्‌-मूर्ति: अष्टद्रव्य-हवि:-प्रिय: ।
नवनागासन-अध्यासी नवनिधि-अनुशासिता ॥१४८॥
९०७) अष्टचक्रस्फुरन्मूर्ति---अष्टचक्र यन्त्रात प्रकाशमानस्वरूप असणारा.
९०८) अष्टद्रव्यहवि:प्रिय---काळे तीळ, पोहे, केळी, मोदक, पांढरे तील, खोबरे आणि तूप ही हविर्द्रव्ये ज्याला प्रिय आहेत असा.
९०९) नवनागासनअध्यासी---अनंत-वासुकी-तक्षक-कर्कोटक-पद्य-महापद्य-शंख-कुलिक आणि धृतराष्ट या नवनागांच्या आसनावर बसलेला.
९१०) नवनिधिअनुशासित---महापद्य-पद्य-शङ्ख-मकर-कश्यप-मुकुन्द-कुन्द-नील-खर्व अथवा हय-गज-रथ-दुर्ग-भाण्डार-अग्नी-रत्न-धान्य-प्रमदा या नवनिधींचा शास्ता.
नवद्वार-पुर-आधार: नव-आधार-निकेतन: ।
नवनारायण-स्तुत्य: नवदुर्गा-निषेवित: ॥१४९॥
९११) नवद्वारपुराधार---नऊद्वारे असलेले पुर म्हणजे शरीर. दोन कान, दोन डोळे, दोन नाकपुडया, दोन गुह्यद्वारे आणि तोंड या नऊ द्वारे असलेल्या देहाचा आधार.
९१२) नवाधारनिकेतन---कुलाकुत-सहस्रार-मूलाधार-स्वाधिष्ठान-मणिपूर-अनाहत-विशुद्धी-आज्ञा आणि लम्बिका या नऊ आधारात निवास करणारा.
९१३) नवनारायणस्तुत्य---धर्म-आदि-अनन्त-बदरी-रूप-शंकर-सुंदर-लक्ष्मी आणि साध्यनारायण या नऊ नारायणांकडुन ज्याची स्तुती केली जाते असा.
९१४) नवदुर्गानिषेवित---शैलपुत्री-ब्रह्मचारिणी-चन्द्रघण्टा-कूष्माण्डा-स्कन्दमाता-कात्यायनी-कालरात्रि-महागौरी आणि सिद्धीदात्री या नवदुर्गांकडून सेवित.
नवनाथमहानाथ: नवनागविभूषण: ।
नवरत्नविचित्राङ्ग: नवशक्तिशिरोद्‌धृत: ॥१५०॥
९१५) नवनाथमहानाथ---ज्ञान-प्रकाश-सत्य-आनन्द-विमर्श-स्वभाव-सुभग-प्रतिभ आणि पूर्ण नवनाथांचा महानाथ.
९१६) नवनागविभूषण---नवनागांना अलंकाररूपाने धारण करणारा.
९१७) नवरत्नविचित्राङ्ग :---- हिरा-माणिक-पाचू-गोमेद-मोती-इन्द्रनील-पुष्कराज-पोवळे आणि वैडूर्य या नवरत्नांनी ज्याचे अंग सशोभित झाले आहे.
९१८) वनशक्तिशिरोद्‌धृत---नशक्तींणा ज्याने अपल्या शिरावर धारण केले आहे. धर्मशक्ती. दानशक्ती. मंत्रशक्ती ज्ञानशक्ती, अर्थशक्ती, कामशाक्ती, युद्धशक्ती, व्यायामशक्ती व भोजनशक्तींनी किंवा तीव्रा, ज्वालिनी, मोहिनी, भोगदायिनी, द्राविणी कामिनी, अजिता, नित्या, विलासिनी या शक्तींनी शिरी धारण केलेला.