संत जनाबाईचे अभंग

जनाबाई, दासीपणाची कामे करीत असताना तिच्या मनाने, अभंगांतून आध्यात्मिक प्रगती आणि पारमार्थिक उन्नती केली.


संत जनाबाई - अभंग संग्रह १

१.

गातां विठोबाची कीर्ती । महापातकें जळती ॥१॥

सर्व सुखाचा आगर । उभा असे विटेवर ॥२॥

आठवितां पाय त्याचे। मग तुह्यां भय कैंचें ॥३॥

कायावाचामनें भाव । जनी ह्मणे गावा देव ॥४॥

२.

जन्मा येऊनियां देख । करा देहाचें सार्थक ॥१॥

वाचे नाम विठ्‌ठलाचें । तेणें सार्थक देहाचें ॥२॥

ऐसा नामाचा महिमा । शेषा वर्णितां झाली सीमा ॥३॥

नाम तारक त्रिभुवनीं । ह्मणे नामयाची जनी ॥४॥

३.

नाम फुकट चोखट । नाम घेतां नये वीट ॥१॥

जड शिळा ज्या सागरीं । आत्मारामें नामें तारी ॥२॥

पुत्रभावें स्मरण केलें । तया वैकुंठासी नेलें ॥३॥

नाममहिमा जनी जाणे । ध्यातां विठ्‌ठलचि होणें ॥४॥

४.

एक नाम अवघें सार । वरकड अवघें तें असार ॥१॥

ह्यणोनियां परतें करा । आधीं विठ्‌ठल हें स्मरा ॥२॥

जनी देवाधिदेव । एक विठ्‌ठल पंढरीराव ॥३॥

५.

काय हे करावे । धनवंतादि अवघे ॥१॥

तुझें नाम नाहीं जेथें ।

नको माझी आस तेथें ॥२॥

तुजविण बोल न मानीं । करीं ऐसें ह्मणे जनी ॥३॥

६.

विठ्‌ठल नामाची नाहीं गोडी । काळ हाणोनि तोंड फोडी ॥१॥

गळां बांधोनि खांबासी । विंचू लाविती जिव्हेसी ॥२॥

ऐसा अभिमानी मेला । नर्ककुंडीं थारा त्याला ॥३॥

नामा बोध करी मना । दासी जनी लागे चरणा ॥४॥

७.

तो हा भक्तांचे तोडरीं । वाचे उच्चारितां हरी ॥१॥

काम होऊनि निष्‍काम । काम भावभक्ति प्रेम ॥२॥

तो हा पूर्ण काम होय । अखंडित नाम गाय ॥३॥

काम निष्काम झाला मनीं । वंदी नाचे दासी जनी ॥४॥

८.

नाम विठोबाचें घ्यावें । मग पाउल टाकावें ॥१॥

नाम तारक हें थोर । नामें तारिले अपार ॥२॥

आजामेळ उद्धरिला । चोखामेळा मुक्तीस नेला ॥३॥

नाम दळणीं कांडणीं । ह्मणे नामयाची जनी ॥४॥

९.

निराकारींचें नाणें । शुद्ध ब्रह्मींचें ठेवणें ॥१॥

प्रयत्‍नें काढिलें बाहेरी । संतसाधु सवदागरीं ॥२॥

व्यास वसिष्‍ठ नारद मुनी । टांकसाळ घातली त्यांनीं ॥३॥

उद्धव अक्रूर स्वच्छंदीं । त्यांनीं आटविली चांदी ॥४॥

केशव नामयाचा शिक्का । हारप चाले तिन्ही लोकां ॥५॥

पारख नामयाची जनी । वरती विठोबाची निशाणी ॥६॥

१०.

माझा शिणभाग गेला । तुज पाहतां विठ्‌ठला ॥१॥

पाप ताप जाती । तुझें नाम ज्याचे चित्तीं ॥२॥

अखंडित नामस्मरण । बाधूं न शके तया विघ्‍न ॥३॥

जनी ह्मणे हरिहर । भजतां वैकुंठीं त्या घर ॥४॥

११.

नाम विठोबाचें थोर । तरला कोळी आणि कुंभार ॥१॥

ऐसी नामाची आवडी । तुटे संसाराची बेडी ॥२॥

नाम गाय वेळोवेळां । दासी जनीसी नित्य चाळा ॥३॥

१२.

मारुनियां त्या रावणा । राज्य दिधलें बिभिषणा ॥१॥

सोडवुनी सीता सती । राम अयोध्येस येती ॥२॥

ख्याति केली रामायणीं । ह्मणे नामयाची जनी ॥३॥

१३.

येऊं ऐसें जाऊं । जनासंगें हेंचि दाऊं ॥१॥

आपण करुं हरिकीर्तन । जाणोनी भक्तीचें जीवन ॥२॥

नाम संशयछेदन । भवपाशाचें मोचन ॥३॥

जनी ह्मणे हो देवासी । होईल त्याला कसणी ऐसी ॥४॥

१४.

हरिहर ब्रह्मादिक । नामें तरले तिन्ही लोक ॥१॥

ऐसा कथेचा महिमा । झाली बोलायाची सीमा ॥२॥

जपें तपें लाजविलीं । तीर्थे शरणागत आलीं ॥३॥

नामदेवा कीर्तनीं । ध्वजा आल्या स्वर्गाहुनी ॥४॥

देव श्रुतीं देती ग्वाही । जनी ह्मणे सांगूं कायी ॥५॥

१५.

व्हावें कथेसी सादर । मन करुनियां स्थीर ॥१॥

बाबा काय झोंपी जातां । झोले चौ‍र्‍यांशींचे खाता ॥२॥

नरदेह कैसारे मागुता । भेटी नव्हे त्या सीताकांता ॥३॥

आळस निद्रा उटाउठी । त्यजा स्वरुपीं घाला मिठी ॥४॥

जनी ह्मणे हरिचें नाम । मुखीं ह्मणा धरुनि प्रेम ॥५॥