संत जनाबाईचे अभंग

जनाबाई, दासीपणाची कामे करीत असताना तिच्या मनाने, अभंगांतून आध्यात्मिक प्रगती आणि पारमार्थिक उन्नती केली.


संत जनाबाई - अभंग संग्रह ४

५३.

धन्य कलत्र माय । सर्व जोडी तुझे पाय ॥१॥

सखा तुजवीण पाहीं । दुजा कोणी मज नाहीं ॥२॥

माझी न करावी सांडणी । ह्मणे तुझी दासी जनी ॥३॥

५४.

रुक्मिणीच्या कुंका । सुरां अमरां प्रिय लोकां ॥१॥

तूं धांव माझे आई । सखे साजणी विठाबाई ॥२॥

शिवाचिया जपा । मदनताता या निष्‍पापा ॥३॥

दयेच्या सागरा । ह्मणे जनी अमरेश्वरा ॥४॥

५५.

मी वत्स माझी गायी । नय आतां करुं काई ॥१॥

तुह्मीं तरी सांगा कांहीं । शेखी विनवा विठाबाई ॥२॥

येंई माझिये हरणी । चुकलें पाडस दासी जनी ॥३॥

५६.

सख्या पंढरीच्या राया । घडे दंडवत पायां ॥१॥

ऐसें करीं अखंडित । शुद्ध प्रेम शुद्ध चित्त ॥२॥

वेध माझ्या चित्ता । हाचि लागो पंढरिनाथा ॥३॥

जावें ओंवाळुनी । जन्मोजन्मीं ह्मणे जनी ॥४॥

५७.

कां गा उशीर लाविला । माझा विसर पडिला ॥१॥

तुजवरी संसार । बोळविलें घरदार ॥२॥

तो तूं आपुल्या दासासी । ह्मणे जनी विसंबसी ॥३॥

५८.

किती सागूं तूंतें । बुद्धि शिकवणें हें मातें ॥१॥

सोमवंशाच्या भूषणा । प्रतिपाळीं हर्षे दीनां ॥२॥

शिकवावें तुंतें । हाचि अपराध आमुतें ॥३॥

स्वामीलागीं धीट ऐसी । ह्मणती शिकवी जनी दासी ॥४॥

५९.

शिणल्या बाह्या आतां । येऊनियां लावीं हाता ॥१॥

तूं मार्झे वो माहेर । काय पहातोसी अंतर ॥२॥

वोंवाळुनी पायां । जिवेंभावें पंढरिराया ॥३॥

धर्म ताता धर्म लेंकी । ह्मणे जनी हें विलोकीं ॥४॥

६०.

योग न्यावा सिद्धी । सकळ गुणाचिया निधी ॥१॥

अरुपाच्या रुपा । साब राजाचिया जपा ॥२॥

ब्रह्मियाचा ताता । ह्मणे जनी पंढरिनाथा ॥३॥

६१.

माय मेली बाप मेला । आतां सांभाळीं विठ्‌ठला ॥१॥

मी तुझें गा लेकरुं । नको मजशीं अव्हेरूं ॥२॥

मतिमंद मी तुझी दासी । ठाव द्यावा पायांपाशीं ॥३॥

तुजविण सखे कोण । माझें करील संरक्षण ॥४॥

अंत किती पाहासी देवा । थोर श्रम झाला जीवा ॥५॥

सकळ जिवाच्या जीवना । ह्मणे जनी नारायणा ॥६॥

६२.

अहो सखीये साजनी । ज्ञानाबाई वो हरणी ॥१॥

मज पाडसाची माय । भक्ति वत्साची ते गाय ॥२॥

कां गा उशीर लाविला । तुजविण शिण झाला ॥३॥

अहो बैसलें दळणीं । धांव घालीं ह्मणे जनी ॥४॥

६३.

काय करूं या कर्मासी । धांव पाव ह्रुषिकेशी ॥१॥

नाश होतो आयुष्याचा । तुझें नांव नये वाचा ॥२॥

काय जिणें या देहाचें । अखंड अवघ्या रात्रीचें ॥३॥

व्यर्थ कष्‍टविली माता । तुझें नाम नये गातां ॥४॥

जन्म मरणाचें दुःख । म्हणे जनी दाखवीं मुख ॥५॥

६४.

अहो ब्रह्मांड पाळका । ऐकें रुक्मिणीच्या कुंका ॥१॥

देवा घेतलें पदरीं । तें तूं टाकूं नको दुरी ॥२॥

होतें लोकांमध्यें निंद्य । तें त्वां जगांत केलें वंद्य ॥३॥

विनवीतसे दासी जनी । परिसावी माझी विनवणी ॥४॥

६५.

येंई जीवाचिया जीवा । रामा देवाचिया देवा ॥१॥

सर्व देव बंदीं पडिले । रामा तुझी सोडविले ॥२॥

मारुनियां लंकापती । सोडविली सीता सती ॥३॥

देवा तुमची ऐसी ख्याती । रुद्रादिक ते वर्णिती ॥४॥

६६.

अहो देवा हरिहर । उतरीं आह्यां भवपार ॥१॥

देवा आह्मी तुझे दास । करुं वैकुंठीं वो वास ॥२॥

जनी म्हणे कल्पवृक्ष । देव दृष्‍टासी पैं भक्ष ॥३॥

६७.

शरण आलों नारायणा । आतां तारीं हो पावना ॥१॥

शरण आला मारुतिराया । त्याची दिव्य केली काया ॥२॥

शरण प्रल्हाद तो आला । हिरण्यकश्यपू मारिला ॥३॥

जनी ह्मणे देवा शरण । व्हावें भल्यानें जाणोन ॥४॥

६८.

ऐक बापा माझ्या पंढरीच्या राया । कीर्तना आल्यें या आर्तभूतां ॥१॥

माझ्या दुणेदारा पुरवीं त्याची आस । न करीं निरास आर्तभूतां ॥२॥

त्रैलोक्याच्या राया सख्या उमरावा । अभय तो द्यावा कर तयां ॥३॥

जैसा चंद्रश्रवा सूर्य उच्चैश्रवा । अढळपद ध्रुवा दिधलेंसे ॥४॥

उपमन्यु बाळका क्षीराचा सागरू । ऐसा तूं दातारु काय वानूं ॥५॥

ह्मणे दासी जनी आलें या कीर्तनीं । तया कंटाळुनी पिटूं नका ॥६॥

६९.

गजेंद्रासी उद्धरिलें । आह्मीं तुझें काय केलें ॥१॥

तारिली गणिका । तिहीं लोकीं तुझा शिक्का ॥२॥

वाल्हा कोळी अजामेळ । पापी केला पुण्यशीळ ॥३॥

गुणदोष मना नाणीं । ह्मणे नामयाची जनी ॥४॥

७०.

राजाई गोणाई । अखंडित तुझे पायीं ॥१॥

मज ठेवियेलें द्वारीं । नीच ह्मणोनी बाहेरी ॥२॥

नारा गोंदा महादा विठा । ठेवियलें अग्रवाटा ॥३॥

देवा केव्हां क्षेम देसी । आपुली ह्मणोनी जनी दासी ॥४॥

७१.

काय करूं पंढरीनाथा । काळ साह्य नाहीं आतां ॥१॥

मज टाकिलें परदेशीं । नारा विठा तुजपाशीं ॥२॥

श्रम बहु झाला जीवा । आतां सांभाळीं केशवा ॥३॥

कोण सखा तुजवीण । माझें करी समाधान ॥४॥

हीन दीन तुझे पोटीं । जनी ह्मणे द्यावी भेटी ॥५॥