करुणाष्टके

करुणाष्टके म्हणजे करुणाघन परमेश्वरास प्रेमभराने आळविणारी कविता. आपल्या दुर्गुणाची आठवण होऊन अनुतापयुक्त जे छंदोबद्ध उद्गार मुखावाटे बाहेर पडतात, ती करुणाष्टके होत. श्रीसमर्थ रामदासस्वामींच्या या करुणाष्टकांत करुणरस ओतप्रेत भरलेला आहे. ही करुणाष्टके म्हणताना बाह्यसृष्टि विसरुन जाऊन अर्थाबरोबर मनाने रमावे.


करुणाष्टके २१ ते ३०

कितेकीं देह त्यागिले तूजलागीं ।
पुढे जाहले संगतीचे विभागी ॥
देहेदु:ख होतांचि वेगीं पळालों ।
तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २१ ॥

किती योगमूर्ती किती पुण्यमूर्ती ।
किती धर्मसंस्थापना अन्नशांती ॥
पस्तावलों कावलों तप्त जालॊं ।
तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २२ ॥

सदा सर्वदा राम सोडूनि कामीं ।
समर्था तुझे दास आम्ही निकामी ॥
बहू स्वार्थबुद्धीनें रे कष्टवीलों ।
तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २३ ॥

नसे भक्ति ना ज्ञान ना ध्यान कांही ।
नसे प्रेम हें राम विश्राम नाहीं ॥
असा दीन अज्ञान मी दास तूझा ।
समर्था जनीं घेतला भार माझा ॥ २४ ॥

उदासीन हे वृत्ति जीवीं धरावी ।
अती आदरें सर्व सेवा करावी ॥
सदा प्रीती लागो तुझे गूण गातां ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २५ ॥

सदा सर्वदा योग तूझा घडावा ।
तुझे कारणीं देह माझा पडावा ॥
उपेक्षूं नको गूणवंता अनंता ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २६ ॥

नको द्रव्य- दारा नको येरझारा ।
नको मानसीं ज्ञानगर्वें फुगारा ॥
सगूणीं मना लाविं रे भक्तिपंथा ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २७ ॥

मनीं कामना कल्पना ते नसावी ।
कुबुद्धी कुडी वासना नीरसावीं ॥
नको संशयो तोडिं संसारव्यथा ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २८ ॥

समर्थापुढें काय मागों कळेना ।
दुराशा मनीं बैसली हे ढळेना ॥
तुटो संशयो नीरसी सर्व चिंता ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २९ ॥

ब्रिदाकारणें दीन हातीं धरावें ।
म्हणे दास भक्तांसि रे उद्धरावे ।
सुटे ब्रीद आम्हांसि सांडूनि जातां ।
रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३० ॥