श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।
ॐ नमोजी वेदसारा । अघहारका परात्परा । विकटा रे सुंदरा । अगोचरा सुखाब्धे ॥१॥
तुझे करितांचि स्मरण । होय तत्काळ संकटहरण । निजानंद परिपूर्ण । होवोनि तिष्ठे तवपदी ॥२॥
श्रोते परिसा पूर्वानुसंधान । गजानने कीर्तीनंदन । देवोन तीते दर्शन । सुखसंपन्न केले तीते ॥३॥
ऐसे ऐकता सत्यवती कुमर । विधीस विनवी जोडोनि कर । गणेशलोक कोठे सुंदर । तो साचार सांगे मज ॥४॥
धाता म्हणे गा पराशरसुता । ऐक पूर्वील त्याची कथा । मुद्गले काशीपतीस तत्वता । गणेशलोक कथियेला ॥५॥
विनायक काशीपतीचे गृही । लीला दाऊनि विचित्र पाही । नरांतकदेवांतक असुर तेही । वधिले तेणे कौतुके ॥६॥
करूनि भूभारहरण । स्वधामी गेला गजकर्ण । रायासि लागले तेचि ध्यान । संसारी मन निवेना ॥७॥
अशनीशयनी विहारजनी । सदा आठवे कैवल्यदानी । राजा बैसोनि एकांतस्थानी । करी मनी ध्यान त्याचे ॥८॥
बालोन्मत पिशाचवत । राजा वर्ते अपरिमित । हे पाहोनि चिंताक्रांत । होते अमात्य तेधवा ॥९॥
हे जरी शत्रुस कळेल । तरी हे राज्य हरतील । इतक्यात ऋषि मुद्गल । येता जाहला राजाश्रमी ॥१०॥
येता देखिला मुद्गलमुनी । राजा सत्वर कर जोडुनी । पदी दंडवत तेव्हा घालुनी । जाहला स्तवनी सादर ॥११॥
त्याची पाहोनि भावभक्ती । मुद्गले केली परमप्रीती । म्हणे तुजवरी गणपती । सदा तुष्ट असे गा ॥१२॥
जो वेदांस अगोचर । तो होवोनि तुज गोचर । तुझे घरी लंबोदर । क्रीडत होता कौतुके ॥१३॥
राजा म्हणे गा विप्रोत्तमा । माझी एक आवड आहे उत्तमा । ती घडेल तरी भाग्य महिमा । वर्णवेना सहस्त्रमुखे ॥१४॥
या चर्मदेहा समवेत । सदा सेवीन एकदंत । असे पुण्य कोणते अद्भुत । मज सांग कृपार्णवा ॥१५॥
मुनि म्हणे गा सुमती । तुझे भाग्य वर्णु किती । सर्वाभूती गणपती । होता स्थिती घडेल हे ॥१६॥
राजा त्याचे लागोनि चरणी । म्हणे संशय एक अंतःकरणी । ती सांडवावा कृपा करुनी । तरीच जनी धन्य मी ॥१७॥
विनायकाचा लोक कोण । हे सांगावे मजलागुन । मुद्गल बोले सुहास्यवदन । कपिला पासोनि ऐकिले जे ॥१८॥
इक्षुसमुद्राचे आत । एक बेट लखलखीत । तेथे परमात्मा वास करीत । सिद्धिबुद्धीसमवेत पै ॥१९॥
ज्या स्थानी तरु सारे । कल्पित ते पुरविणारे । पाषाण मणी सर्वत्रे । कांचनमय घरे पै ॥२०॥
स्वयं प्रकाश गणेशगण । च्यारी मुक्ती भक्त पाउन । पुण्यवंती सेविले स्थान । कदा निधन असेना ॥२१॥
आधिव्याधी जरादैन्य । कवणासि नसे दैव शून्य । गणेश तेथे वेदमान्य । करी धन्य निजभक्ता ॥२२॥
सिद्धिबुद्धीचे प्राणजीवन । स्वस्वरूपी करी शयन । दो पदांचे संवाहन । दोन युवती करिती सद ॥२३॥
ज्याचा न कळे वेदा पार । निर्गुण आनंदमय साचार । भक्तांवरी दया थोर । यदर्थ साकार मिरवे सदा ॥२४॥
बालभावे गजवदन । सुंदर शोभे हास्यवदन । पादांगुष्ठी कोटिमदन । ओवाळावे क्षणोक्षणी ॥२५॥
चरणतळवे आरक्त दोन । तो नभी रंग भासमान । ध्वजपताका वज्रचिन्ह । तळी शोभती सामुद्रिके ॥२६॥
आरक्त शोभे बालशशी । नखे शोभती पदी तैशी । चरणी नूपरे झणत्कारेशी । गजर करिती असुरांवरी ॥२७॥
जंघावर्तुळ सोज्ज्वळ । सूर्यापरी उरु तेजाळ । कटिपश्चाद्भाग वर्तुळ । उदर लांबट साजिरे ॥२८॥
विशाळ शोभे वक्षस्थल । नवरत्नमाळा अति तेजाळ । कर्णी कुंडले रत्नमयसळ । सदा वाहती शशिसूर्यी ॥२९॥
बाहुदंड वर्तुळ सुलक्षण । गंडस्थळी आमोदघन । भ्रमर करिती वरी भ्रमण । सदा दान सेविती ॥३०॥
त्यावरी मुगुट नवरत्नमय । भक्ताभिमानी गणराय । जे सेविती त्याचे पाय । नाही भय त्यास कधी ॥३१॥
क्षीरसागरी नारायण । तैसा इक्षुसागरी गजकर्ण । पाचामध्ये भेद जाण । नाही नाही सत्य हे ॥३२॥
मुद्गल ऐसे सांगून । पावता जाहला अंतर्धान । काशीपतीची भक्ती पूर्ण । जाहले ज्ञान तयास पै ॥३३॥
विनायकप्रीत्युद्देशे । दाने अपार केली नराधीशे । तपे अनुष्ठाने महाक्लेशे । करिता जाहला काशीपती ॥३४॥
पाहोनि त्याची विनयभक्ती । प्रसन्न जाहले गणपती । विमान तेव्हा पाठविती । काशीपतीसि आणावया ॥३५॥
रवीची स्पर्धा करी विमान । खाली उतरता देखती जन । किंवा रविबिंब खचोन । येते वाटे भूतळी ॥३६॥
घंटा वाजती सुस्वरा । नृत्य करिती अप्सरा । गणपति सदृश गण सत्वरा । खाली उतरले भूतळी ॥३७॥
राजा पाहता नमून चरणी । सिंहासनी त्यास बैसउनी । सादर जाहला तेव्हा पूजनी । जो सज्जनी मान्य सदा ॥३८॥
पाहोनि त्याची विनयभक्ती । प्रसन्नमने दूत बोलिता । तुज पाचारितो भक्तपती । चर्मदेहा समवेत ॥३९॥
ऐकोन त्याचे ऐसे वचन । राजा उठला आनंदोन । त्यास म्हणे मी धन्य धन्य । पितर माझे धन्य हो ॥४०॥
तप करिता वर्ष कोटी । ज्याची कदा नोहे भेटी । तेणे मज नेण्यासाठी । पाठविले विमान पै ॥४१॥
आनंदाश्रू नयनी लोटले । राये अमात्य पाचारिले । पुत्रास त्याचे हाती दीधले । तयासि केले पदाधिकारी ॥४२॥
विमानासि करोनि प्रदक्षिणा । करी नमन क्षणक्षणा । विप्रांसि देऊनि अनंत दक्षिणा । मग बैसला विमानी ॥४३॥
धन्य राजा भाग्यवंत । चर्मदेहे विमानी बैसत । मार्गी जाता लोक पाहत । अनेक तेव्हा काशीपती ॥४४॥
जावोनिया इक्षुसागरी । भावे वंदिला भक्तकैवारी । तयासि बोले दनुजारी । गजानन स्वानंदे ॥४५॥
तुजवाचोनि भक्तटिळका । मज न वाटे कदा हरिखा । आता सप्रेम नरनायका । माझे निकटी असावे ॥४६॥
ऐसी ऐकता मधुरोक्ती । आनंदमय काशीपती । वारंवार चरणाप्रती । अति प्रीती नमन करी ॥४७॥
श्रोत्यांस विनवी वक्ता । मागील अनुसंधान ऐक आता । विनायक घरोघरी जेविता । जाहला तेव्हा नगरा पै ॥४८॥
माध्यान्ह समयी काशीपती । भोजनासि पाचारी विनायकाप्रती । तव तो गेला भोजनाप्रती । तयाप्रति नेऊ पातला ॥४९॥
बैसवोनिया शिबिकासनी । गजरे नेतसे स्वकीय सदनी । तव मार्गी दूत दोनी । देवांतकाचे पातले ॥५०॥
धरोनिया बालवेष । सन्निध वागती सावकाश । करावया विनायकाचा नाश । पाहती अवकाश पापात्मे ॥५१॥
एकाएकी विद्युद्वशे प्रकाशघन । वरी कोसळले कडकडोन । तेव्हा पळाले सुधापान । धापानी दाटोनिया ॥५२॥
सहस्त्र विजांचा कडकडाट । तैसे गर्जती घनदाट । काशीपतीचे सर्व भट । पळोनि गेले दशदिशा ॥५३॥
शिबिकावाहकी टाकोन यान । पळते जाहले प्राण भयान । ते दूत स्ववेष धरून । उभे राहिले सन्मुख ॥५४॥
विनायक एकला अनंतशक्ती । त्याते धरोन उभय हाती । गरगरा भोवंडी तयाप्रती । असुर वमिती शोणिताते ॥५५॥
भ्रमित जाहले अंतःकरण तयाचे । कृपेने द्रवले मन विनायकाचे । प्राण रक्षोनिया तयाचे । भूमीवरी टाकिले ॥५६॥
क्षणे होवोनिया सावधान । मनी पाहती विचारुन । म्हणते हा होय भगवान । नव्हे हा मानव कदा ॥५७॥
होवोनि अष्टभावे सद्गदित । दंडवत पडले ते दूत । म्हणती तू सनातन भगवंत । शक्तीस नाही अंत तुझे ॥५८॥
तू सर्वज्ञ पूर्णपुराण । करावया भूभार हरण । जाहलासि कश्यपनंदन । हे पुरे कळले आम्हासी ॥५९॥
विनायक म्हणे तुम्ही कोण । ते सांगा मजलागुन । दूत म्हणती तू सर्वज्ञ । जाणताहेस पुरुषोत्तमा ॥६०॥
देवांतकाचे आम्ही दूत । तूते विघ्न करावया येथ । आम्ही पातलो गणनाथ । परी रक्षिले कृपार्णवा तु ॥६१॥
अन्नदाता भयत्राता । जो रोगापासोनि जाहला रक्षिता । तो मानावा आपला पिता । जगन्नाथा निर्धारे ॥६२॥
विनायक म्हणे तयांप्रती । तुम्ही सांगा दैत्यास निश्चिती । येथोनि वर्तावे धरोनि स्थिती । तरीच नांदाल सुखरूप ॥६३॥
मग तयास करूनि नमन । जाते जाहले तेथुन । देवांतकासि वर्तमान । निवेदिते जाहले ॥६४॥
पाहोनि विनायकाचे बळ । नागरिक आश्चर्य करिती सकळ । येऊनि वंदिती पादकमळ । विनायकाचे तेधवा ॥६५॥
येऊनिया काशीपती । घेऊनि गेला मंदिराप्रती । तयासि करी विनंती । होऊनिया सद्गद ॥६६॥
राजा म्हणे विनायका । मज टाकोनि जेविलास बालका । तो म्हणे नरनायका । प्रतिग्रही होतासि तू ॥६७॥
नागरिकजन म्हणती रायाशी । तू आमचे गृही जेविलाशी । राजा आश्चर्य करी मानसी । विनायकाशी वंदोनिया ॥६८॥
जयजयाजी गजवदना । भक्तपालका निरंजना । जैसे येईल तुझिया मना । तैशी रचना करी पुढे ॥६९॥
स्वस्तिश्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत । क्रीडाखंड रसभरित । द्वादशोध्याय गोड हा ॥७०॥ अध्याय १२॥ ओव्या ७०॥
अध्याय बारावा समाप्त